Türkiye'de teknolojik inovasyon ve yenilenebilir enerji tüketiminin çevre kirliliği (CO2 emisyonu) üzerine etkisi

Abstract

Yaşadığımız çağda çevre kirliliği tüm canlıların hayatının tahdit eden, küresel bir sorun olarak öne çıkmaktadır. Ekonomik ve sosyal faaliyetlerin beklenmedik boyutta artışı sera gazı emisyonu arasında en yüksek paya sahip olan CO2 emisyonunu da hızlıca arttırmaktadır. Dolaysıyla çevre faktörü ısınma, iklim değişikliği ve kirlilik gibi sorunlara maruz kalmaktadır. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) raporlarına göre yeryüzünde CO2 emisyonu 1990-2019 döneminde %65 artarak kişi başına 3,9 tondan 4,38 tona çıkmıştır. Oysa, Türkiye`de CO2 emisyonu %184,58 artarak kişi başına düşen CO2 emisyonu 2,3 tondan 4,7 tona çıkmış ve bu konuda Türkiye dünya genelinde kişi başına düşen CO2 emisyonu seviyesini geçmiştir. Dolaysıyla, bu durum bu ülkenin çevresel sorunlarının ne ölçüde olduğunu/ olacağını göstermektedir. Bu tez çalışmasında, Türkiye’nin CO2 emisyonunun sürekli artışı dikkate alınarak, bir yandan bu emisyonunu en çok etkileyen faktörlerin tespit edilmesi öte yandan son zamanlarda çevre kirliliği mücadelesinde ekonomik araç olarak kullanılan teknolojik inovasyon ve yenilenebilir enerji tüketiminin çevresel etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında çevre kirliliğinin göstergesi olan CO2 emisyonu bağımlı değişken, yenilenebilir enerji tüketimi, yenilenemeyen enerji tüketimi, teknolojik inovasyon, ekonomik büyüme, ticaret ve doğrudan yabancı yatırım değişkenleri bağımsız değişkenler olarak ele alınmıştır. İlgili değişkenlerin Türkiye için 1990-2019 dönemine ait yıllık verileri ele alınmıştır. Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki uzun dönem ve kısa dönem ilişki son dönemlerde enerji, çevre ve sağlık ekonomisi çalışmalarında çok tercih edilen dinamik ARDL simülasyon yöntemiyle tahmin edilmiştir. Parametreler tahmin edildikten sonra, dinamik ARDL simülasyon yönteminin avantajı olarak geliştirilen algoritmayla bağımsız değişkenlerde yaşanan bir şoka karşı bağımlı değişkenin tepkisi tahmin edilerek grafikler ile görselleştirilmiştir. Sonuç olarak, yenilenemeyen enerji tüketimi ve teknolojik inovasyon CO2 emisyonunu pozitif anlamlı ve yenilenebilir enerji tüketimi ise negatif ancak istatistiksel olarak anlamsız etkilediği tespit edilmiştir.

Environmental pollution is a global problem that threatens the life of all living beings. The unexpeted increase in economic and social activities has also increased CO2 emisions rapidly, which has the highest share among greenhouse gas emissoins. Therefore, the environment factor is exposed to problems such as climate change, pollution and warming. According to İnternational Energy Agency (IEA)’s reports, the CO2 emision has totally increased %65 during 1990-2019 period across the world. While, in Turkey the CO2 emision has increased %184.58 during that period and thus, per capita CO2 has increased from 2.3 tons to 4.7 tons and Turkey has surpassed the world's per capita CO2 emission level and this situation shows to what extent is/will be the environmetal problem in here. İn this study, it has been aimed not only to recognize the factors affecting CO2 emision mostlly but also to evalute the environmental impact of technological innovation and renewable energy consumption, which has used as an economic tool in the struggle against environmental pollution recentlly. For this purpose, the relation of technological innovation, renewable energy consumption, non-renewable energy consumption, economic growth, trade oppense and foreign direct investment varibles with CO2 emision have been analayzed by using the data between 1990-2019 years in Turkey. İn this research, first the long- run and short-run relations between dependent variable and independent variables have been analized by dynamic ARDL simulation method, which is lately prefered in energy, environment and health economy’s field studies broadly then, by using the algorithim that developed as an advantage of dynamic ARDL model the effect of a shock in independent varibles on dependent variable have been estamited and visualized by graphs. As result, technological innovation and non-renewable energy consumption had positive effect on CO2 emission and renewable energy consumption had negative effect on CO2 emission but insignifacantly