TRT Türk Halk Müziği repertuvarında bulunan Semâh formundaki türkülerin makamsal geçki ve ritmik kalıplar açısından incelenmesi

Abstract

Kültürel zenginlikleri ile bilinen Anadolu'da sadece dini ritüel olarak değil aynı zamanda da müzikal bir konu olarak ele alınan "Semâh"lar, Alevi Bektaşi inancında çok önemli bir yere sahip olup; ibadet disiplininin temelini oluşturmaktadır. Semâh türkülerinmistik ve manevi yönlerinin olduğu kültürün taşıyıcı paydaşları tarafındanbilinmektedir. Bu araştırmada, TRT Türk Halk Müziği repertuvarında bulunan "Semah" formundaki türkülerin makamsal yapısı ve ritmik kalıplar açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Birinci bölümde öncelikle tezin kuramsal çerçevesini oluşturan semahlarla ilgili müzikal yapı ve tarihsel bilgi verilmiş olup; ardından TRT müzik dairesi THM nota arşivinden Semah formundaki türkü notaları tespit edilmiş, elde edilen veriler ışığında analiz edilerek makamsal yapıları ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde incelenen eserlerin içerisinde bulunan ritim kalıpları, semah türkülerde kullanımları ve yörelere göre kullanım şekilleri incelenmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise, araştırmanın problem cümlesini oluşturan "TRT Türk Halk müziği repertuvarında yer alan Semâhların, makamsal yapı ve ritmik kalıplaraçısından ne tür karakteristik yapıya sahip oldukları" sorusuna cevap aranmış ve bu noktadan hareketle alt problemlerden elde edilen veriler ışığında bulgular ve onların yorumlarına yer verilmiştir. "Semâh" formundaki türkülerin ezgisel yapısı incelenerek türkü içerisindeki makam ve geçkileri tespit edilmiş, daha sonra türkülerin ritim kalıplarına bakılarak usül yapısı ve kullanılmış ise birden fazla usül olup olmadığı belirlenmiştir. Ritmşk kalıplar açısından da türkülerin ritim kalıpları incelenerek istenen ögeler belirlenmeye çalışılmıştır. Yapılan analizler ve incelemeler sonucu ortaya çıkan bulgular, sonuç ve öneriler kısmında ifade edilmiş ve müzik eğitimi içerisinde yer alan değerler eğitimine katkı vermesi amaçlanmış, müzik eğitiminde genç nesillere yol göstermesi amaçlanmıştır.

In Anatolia, which is known for its cultural riches, "Semah"s, which are not only considered as a religious ritual but also as a musical subject, have a very important place in the Alevi Bektashi belief; forms the basis of the discipline of worship. It is known by the carrier stakeholders of the culture that Semah folk songs have mystical and spiritual aspects. In this research, it is aimed to examine the maqam structure, rhythmic patterns and sociological aspects of the folk songs in the form of "Semah" in the TRT Turkish Folk Music repertoire. In the first chapter, firstof all, the musical structure and historical information about the semahs, which constitute the theoretical framework of the thesis, are given; Afterwards, folk song notes in the form of Semah were determined from the THM notation archive of the TRT music office, and their modal structures were tried to be revealed by analyzing them in the light of the obtained data. In the second part, the rhythm patterns in the analyzed works, their use in semah folk songs and their usage according to the regions were tried to be examined. In the third part, the answer to the question of "What kind of characteristic structure do the Semahs in the TRT Turkish Folk Music repertoire have in terms of modal structure, rhythmic pattern aspects", which constitutes the problem sentence of the research, was sought and from this point of view, the findings and their interpretations were analyzed in the light of the data obtained from the sub-problems. place is given. By examining the melodic structure of the folk songs in the form of "Semâh" the maqam and transitions in the folk song were determined and then by looking at the rhythm patterns of the folk songs, the method structure and if used, it was determined whether there was more than one modality. In terms of sociology, the lyrics of the folk songs were examined and the subject in the main theme and the items that were wanted to be explained were tried to be determined. The findings, which emerged as a result of the analyzes and examinations, were expressed in the results and suggestions section and it was aimed to contribute to the valueseducation in music education and to guide the younger generations in music education.