Atatürk Dönemi'nde (1923-1938) kadın öğretmen yetiştirme

Abstract

Eğitim, amaca uygun bir yöntem seçilerek belirlenen hedefler doğrultusunda gerçekleşen bir davranış kazandırma süreci olarak kabul edilmektedir. Eğitim yoluyla bireylere ve dolayısıyla topluma benimsetilmek istenen modelin ortaya çıkabilmesi için bir kitleye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kitleyi oluşturanların başında öğretmenler gelmektedir. Öğretmen, eğitimin uygulamayı destekleyen önemli bir ayağı olarak görülmektedir. Öğretmenin, öğretme için gereken bilgi ve beceri konusunda yeterliğe sahip olması beklenmektedir. Bu nedenle öğretmenlerin meslek öncesi eğitimi önemli bir mesele halini almaktadır. Öğretmen yetiştirme, alan ve meslek bilgisinin yanında süreç için düzenlenen program ve mesleki kültür edinme faktörleri ile çok yönlü bir mevzudur. Öğretmen yetiştirmenin gelişimi ile geçmişte kullanılan yöntem ve tekniklerin bu gelişme üzerindeki etki ve sonuçlarının incelenebilmesi için eğitimin tarihi boyutuna ihtiyaç duyulmaktadır. Türk eğitim tarihi; ilk Türk toplulukları ile başlayan, Selçuklu ve Osmanlı geçmişini kapsayarak yakın zamanlara kadar devam eden oldukça ayrıntılı bir alandır. Bu alanda, kadın öğretmen yetiştirilmesi hususu önemli bir yere haizdir. Kadınların eğitimi ve onlardan öğretmen yetiştirilmesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında üzerinde dikkatle durulan bir konu olmuştur. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçildikten sonra da bu konu önemini sürdürmüştür. Bu anlamda, özellikle Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarını kapsayan Atatürk Dönemi (1923-1938) kayda değer bir zaman dilimi olmuştur. Atatürk’ün kadın eğitimine verdiği önem ve bu dönemde oluşturulmaya başlanan Türk kadını kimliğinin öğretmen yetiştirme meselesi üzerindeki rolü dikkat çekmektedir. Günümüzde yetişen öğretmenlerin çoğunluğunu kadınların oluşturduğu düşünüldüğünde, öğretmen yetiştirmede kadın değişkeninin incelenmesi gerekli görülerek çalışmada, Atatürk Dönemi’nde kadın öğretmen yetiştirme konusunun bir sistem dâhilinde incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışma, nitel bir araştırma olarak tasarlanmıştır. Çalışmanın verileri süreli yayınlardan, zabıt ceridelerinden ve konuya ilişkin diğer kaynaklardan doküman incelemesi yöntemiyle toplanmıştır. Bu yöntemle toplanan veriler, içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Bu çözümleme sonucunda Atatürk Dönemi’nde kadın öğretmen yetiştirme çalışmalarının, 1930 yılından sonraki süreçte sonuç vermeye başladığı, fakat bu dönemde oluşan ihtiyacı karşılamaya yetmediği saptanmıştır.

Education is accepted as a process of gaining behavior that takes place in line with the determined goals by choosing a method suitable for the purpose. In order for the model to be adopted by individuals and therefore society through education, a mass is needed. Teachers are at the forefront of this group. The teacher is seen as an important pillar of education that supports the practice. The teacher is expected to have competence in the knowledge and skills required for teaching. For this reason, pre-vocational training of teachers becomes an important issue. Teacher training is a multifaceted issue with the program organized for the process and the factors of acquiring professional culture, as well as field and profession knowledge. The historical dimension of education is needed in order to examine the development of teacher training and the effects and results of the methods and techniques used in the past on this development. Turkish education history; It is a very detailed field that started with the first Turkish communities and continued until recent times, covering the Seljuk and Ottoman past. In this field, the issue of training women teachers has an important place. The education of women and the training of teachers from them has been a subject that has been carefully emphasized in the last years of the Ottoman Empire. After the transition from the Ottoman Empire to the Republic, this issue continued to be important. In this sense, the Atatürk Era (1923-1938), which covers the first years of the Republic of Turkey, has been a remarkable era of time. The importance that Atatürk gave to women's education and the role of the Turkish woman identity, which was started to be formed in this era, on the issue of teacher training draws attention. Considering that the majority of teachers trained today are women, it is considered necessary to examine the female variable in teacher training, and it is aimed to examine the subject of female teacher training in the Atatürk Era within a system. For this purpose, the study was designed as a qualitative research. The data of the study were collected from periodicals, minutes and other sources related to the subject by document analysis method. The data collected by this method were analyzed by content analysis technique. As a result of this analysis, it was determined that the training of women teachers in the Atatürk Era started to give results in the era after 1930, but it was not enough to meet the need in this era.