Toplumsal cinsiyetin sigara bağımlılığına ve bırakma aşamasına yansıması: Kamu kurumu örneğiyle bir çözümleme

Abstract

Bu tez çalışmasında toplumsal cinsiyetin sigara bağımlılığına ve bırakma aşamasına yansıması durumunun incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini 2021-2022 yıllarında Sivas Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM) da online veya yüz yüze tütün bağımlılığı danışmanlığı alan bireyler oluşturmaktadır. Araştırmaya yaş aralığı 25-65 olan bireyler seçilmiştir. Araştırmanın örneklemini ise tütün danışmanlığı alan 9 erkek 6 kadın olmak üzere 15 birey oluşturmaktadır. Çalışmada örneklem grubu ölçüt örneklem yöntemi ile belirlenmiştir. Çalışmadaki ölçüt araştırmaya katılan kişilerin sigara bağımlısı olması koşuludur. Araştırmaya gönüllü katılım sağlayan bireylerin demografik özelliklerini, toplumsal cinsiyetin sigara bağımlılığına ve bırakma aşamasına yansıması durumunun incelenmesi amacıyla 2021 yılında Genç ve İlhan tarafından 21 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Çalışma nitel araştırma yönetiminin bir çeşidi olan fenomenoloji modelindedir. Hazırlanan yarı yapılandırılmış formlar ile görüşmeler yürütülmüştür. Görüşmeler 45-70 dakika arasında değişkenlik göstermiş olup bu süreçte veri kaybına sebebiyet vermemek için danışan onamı alınarak ses kayıtları alınmıştır. Görüşme sonrası kayıtlar yazıya aktarılmıştır. Yazıya dökümü gerçekleştirilen veriler Nvivo programına aktarılarak içerik analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Çözümlenen veriler sonucu kod listesi oluşmuştur. Kod listesi önceden oluşturulan uygun temalara atanmıştır. Kod listesindeki uyuşma oranını belirlemek amacıyla üç uzmandan oluşan bir ekip oluşturulmuştur. Güvenirlik hesaplaması “görüş birliği/görüş birliği + görüş ayrılığı x 100” formülüyle hesaplanmıştır. Çalışmada güvenirlik oranının %89 olduğu belirlenmiştir. Verilerin analizi sonucunda; katılımcılar tarafında toplumda kadın ve erkek arasında bir ayrım olduğu ve cinsiyetin kategorize edildiği ifade edilmiştir. Sonuç olarak sigara içme durumunun özgürlük, liderlik, delikanlılık ve büyümenin göstergesi olduğundan erkeklerin içmesinde tetikleyici bir unsur olduğu; kadınlarda ise ahlaksızlık, terbiyesizlik ve yakışmama durumu ile ilişkilendirilmesinden ötürü rahat içilememesine ancak bu durumun kadınların sigarayı bırakmasında herhangi bir etkisi olmadığı bulgulanmıştır. Toplumsal cinsiyetin bireylerin sigara kullanımına başlamada etken olduğu ancak bırakma aşamasında etkin olmadığı saptanmıştır. Bu kapsamda toplumsal cinsiyet algısının ve cinsiyetlere özel kutuplaşmaların azalmasının sigara bağımlılığının artması üzerinde önleyici bir etken olacağı düşünülmektedir.

In this thesis study, it is aimed to examine the reflection of gender on smoking addiction and quitting stage. The population of the research consists of individuals who received online or face-to-face tobacco addiction counseling at Sivas Yeşilay veya Green Crescent- Consultancy Center (YEDAM) in 2021-2022. Individuals with an age range of 25 to 65 were selected for the study. The sample of the study consisted of 15 individuals, 9 males and 6 females, who received tobacco consultancy. In the study, the sample group was determined by the criterion sampling method. The criterion in the study is that the people participating in the study are addicted to cigarettes. In 2021, a semi-structured interview form consisting of 21 questions was prepared by Genç and İlhan in order to examine the demographic characteristics of the individuals who participated in the study voluntarily and the reflection of gender on smoking addiction and quitting. Qualitative research methods were used in the research. The study is in the phenomenology model, which is a type of qualitative research management. Interviews were conducted with semi-structured forms prepared. The interviews varied between 45 and 70 minutes and audio recordings were taken with the consent of the client in order not to cause data loss in this process. After the interview, the records were transcribed. The written data were transferred to the Nvivo app and analyzed by content analysis method. The code list was formed as a result of the analyzed data. The code list is assigned to the appropriate themes that have already been created. A team of three experts was formed to determine the match rate in the code list. Reliability calculation was calculated with the formula of "consensus/disagreement x 100". In the study, the reliability rate was found to be 89%. As a result of the analysis of the data, it was stated that there was a distinction between men and women in the society and gender was categorized by the participants. As a result, since smoking status is an indicator of freedom, leadership, youthfulness and growth, it has been determined that it is a trigger factor in men's drinking; however, it has no effect on women's smoking cessation since it is associated with immorality, impropriety and indecency in women. It is determined that gender is a factor in individuals' starting smoking, but it is not effective in the quitting stage. In this context, it is thought that the decrease in gender perception and gender-specific polarization will be a preventive factor on the development of smoking addiction.