Orta Karadeniz bölgesi sahil illerinde restorasyon aşamasındaki bazı tarihi yapı harçlarından genel harç önerileri geliştirilmesi

Abstract

Geçmişte bir geleceğin olduğunun farkında olan medeniyetler yüzyıllar ötesinden günümüze gelen ve kültürel emanet olan tarihi yapıların en somut tarihi belgeler olduğunun bilinciyle koruma amaçlı araştırma ve uygulama çalışmalarına yoğunlaşmışlardır. Tarihi yapılarda kullanılmış olan harçlar ve sıvalar tarihi yapıların günümüze ulaşmasını sağlayan en önemli yapı elemanları olup, yapılacak restorasyon uygulamalarında harç ve sıva uygulamalarına disiplinler arası bilimsel yöntemlerle derinlemesine odaklanmak gerekmektedir. Son yıllarda artan restorasyon çalışmaları ile Türkiye'de birçok tarihi yapı güçlendirilmekte ve servis ömürleri arttırılmaktadır. Halen Ülkemizde birçok yapı da onarılmayı beklemektedir. Yapılan bazı restorasyon uygulamaları gösterilmiştir ki uygun olmayan yapım teknikleri ve yanlış malzeme seçimleri tarihi yapılara geri dönüşü olmayan zararlar verebilmektedir. Yapılan literatür araştırması sonucu, tarihi yapılarda kullanılmış harçlar konusunda, Dünyada ve Ülkemizde çeşitli bölgelerde araştırmaların yapılmış olduğu ancak Samsun, Sinop ve Ordu illeri civarında herhangi bir akademik çalışma yapılmadığı görülmüştür. Çalışmada, yakın zamanda restorasyonu planlanan ve geleneksel yöntemlerle inşaa edilmiş olan farklı yapı türleri (konut, okul, kamu binası, köprü, kilise, cami, konak, hamam, hapishane, kale vs) ele alınarak, Ordu ilinde 10 adet, Samsun ilinde 9 adet ve Sinop ilinde 4 adet olmak üzere toplam 23 adet tarihi yapıdan alınan duvar örgü harcı ve iç ve dış mekan sıva harçları labaratuvar ortamında incelenmiş, analizi yapılmış, geleneksel yapım teknikleriyle birlikte bölgedeki hammadde kaynakları araştırılmıştır. Geleneksel yapı malzemeleri açısından çok zengin bir potansiyele sahip olan ve hidrolik harçların sıklıkla kullanılmış olduğu çalışma alanımızda Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyetin ilk Dönemleri'nde yapılmış olan tarihi yapılara dair, tarihi yapılarda kullanılan harçların incelenerek karakteristik özelliklerinin tespit edilmiş, harçların bozulma türleri tespiti ve bozulmalardan korunma yöntemi önerileri getirilmiş ve bölgemizdeki tarihi yapıların restorasyon uygulamalarında kullanılabilecek yeni harç karışımları, yapım teknikleri ve hammadde kaynakları önerilmiştir.

The civilizations are aware that there is a future in the past, have focused on research and Works (application) studies for conservation purposes with the awareness that the historical structures that are culturally entrusted and that are the most tangible historical documents that have survived beyond centuries. Mortars and plasters used in historical buildings construction, are the most important construction element that enable historical buildings to reach today, and it is necessary and important to focus deeply on the mortar and plaster applications in the restoration works with interdisciplinary scientific methods. With the increasing restoration work in recent years, many historical buildings in Turkey are strengthening and the service life is increased. Many historical buildings are still waiting to be repaired in our country. Some restoration applications have been shown that improper construction techniques and wrong material choices can cause irreversible damage to historical buildings. As a result of the literature research, it has been observed that studies have been conducted in various regions of the world and our country on the mortars that used in historical buildings, but no academic studies have been conducted around Samsun, Sinop and Ordu provinces. In this study, the different types of buildings (houses, schools, public buildings, bridges, churches, mosques, mansions, baths, prisons, castles, etc.), which are recently planned to be restored and built with traditional methods, are taken into consideration; the masonry mortar and interior and exterior plaster mortars taken from a total of 23 historical buildings, 10 units in Ordu , 9 units in Samsun and 4 units in the province of Sinop, were examined and analyzed in the laboratory environment, and the raw material resources in the region were investigated together with traditional construction techniques. Also, in our study area, which has a very rich potential in terms of traditional building materials and where hydraulic mortars are frequently used, the characteristics of the mortars used in historical buildings in the Roman, Byzantine, Seljuk, Ottoman periods and early republic era were determined by examining the characteristics of the mortars. new mortar mixtures, construction techniques and raw material resources that can be used in the restoration of historical buildings in our region have been proposed.