Arkaik dönem Yunan heykeltraşlığında yontma teknikleri

Abstract

Arkaik dönem Yunan heykeltıraşlığında Mısır, Yakındoğu ve Anadolu'nun etkisi bulunmaktadır. Yunan heykeltıraşları, öğrendikleri heykel yontma tekniklerini kendi sanatlarına uyarlayarak bir dönüm noktası oluşturmuştur. Ege coğrafyasında büyük boyutlu heykeller MÖ 7. yüzyılda yontulmaya başlamıştır. Heykeller, aristokratik yönetim altında genellikle devlet ve soylu kesim tarafından adanarak heykeltıraşlara sipariş verilmiştir. Heykele dönüştürülecek bloklar ana kayadan ıslak takoz sistemi ile koparılmıştır. Bu sistem, Anadolu'da Hititler tarafından kullanılmış olup MÖ 7. yüzyılda da Yunanlar tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Arkaik dönemde taş ocağından çıkarılan bloğa, kaba form verilip dikim sağlanacağı bölgeye çoğunlukla insan gücü kullanılarak taşınmış ve detaylar bölgede kurulmuş geçici atölyelerde yontularak verilmiştir. Kaba formda kullanılan aletler külünk veya murçtur. Heykeltıraşın, detayları yontmasında kullandığı araç-gereçler kendi tercihidir. Heykel yüzeyindeki izlerden yola çıkılarak heykeltıraşın hangi bölgede hangi aleti kullanıldığı görülmektedir. Arkaik dönem Yunan heykellerinde detaylar, genellikle düz keski (ıskarpela) ve dişli keski, matkap, oluklu yontu aletleri ile yontulmuştur. Bu tez çalışmasında ilgili literatür taranarak Arkaik dönem Yunan heykeltıraşlığında, ocaktan blokların çıkarılması ve heykele dönüşmesinde kullanılan materyaller ve teknikler anlatılmıştır. Bu doğrultuda öncelikle heykel bloklarının ocak çıkarılma, kesim-çıkarım ve taşınma işlemleri hakkında bilgi verilmiştir. Ardından arkaik dönem Yunan heykeltıraşlığında kuros- kore heykellerinin köken ve gelişimi anlatılmış ve külünk (çekiç), madırga (tokmak), murç (nokta keski), düz keski (ıskarpela) dişli keski, oluklu yontma aleti, matkap, aşındırıcı (törpü-raspa) gibi yontma malzemeleri ve bu malzemelerin nerede kullanıldığıyla ilgili açıklamalar yapılmıştır. Arkaik dönem yontu sanatının kent yaşamındaki ve kent ekonomisindeki rolü, sanat okulları ve ekollerine değinilerek heykellerin birleştirme ve sunum işlemlerinden söz edilmiştir. Anahtar sözcükler: taş ocağı, heykel, arkaik dönem, Yunan heykeltıraşlığı, yontma teknikleri

The influence of Egypt, the Near East, and Anatolia in Archaic Greek sculpture are available. Greek sculptors set the milestone by adapting sculpture sculpting techniques they have learned themselves. Large sculptures began to be carved in the 7th century BC in the Aegean geography. Sculptures under aristocratic rule were generally ordered to sculptors by the state and the nobility. The blocks to be transformed into statues were detached from the bedrock with a wet wedge system. This system was used by the Hittites in Anatolia and then by the Greeks in the 7th century BC. The block, which was extracted from the quarry in the archaic period, was transported to the region where it would be roughly formed and sewn, mostly using manpower, and the details were carved in temporary workshops established in the region. Tools used in rough form are ash or chisel. The tools the sculptor uses in carving the details are his/her own choice. Based on the traces on the surface of the statue, it can be seen that which tool the sculptor used in which part. In Archaic Greek sculpture, the details were usually carved with straight chisels (chisels) and toothed chisels, drills, slotted sculptures. In this thesis, the materials and techniques used to extract blocks from the quarry and transforming them into sculptures in Archaic Greek sculpture were explained by scanning the relevant literature. In this regard, first of all, information was given about the quarrying, cutting-extraction, and transportation processes of the sculpture blocks. Then, in the archaic period Greek sculpture, the origin and development of Kuros - Korean sculptures are explained and the ash (hammer), mining (mallet), chisel (point chisel), flat chisel (chisel) toothed chisel, slotted chipping tool, drill, abrasive (raspraspa) such as chipped materials and where these materials are used explanations were made. The role of the archaic sculpture art in urban life and urban economy, art schools and schools were mentioned, and the assembly and presentation processes of sculptures were mentioned. Keywords: quarry, sculpture, archaic period, Greek sculpture, chipping techniques