Aristolochia bodamae dingler yaprak, çiçek ve tohum ekstraktlarının fitokimyasal bileşenlerinin ve biyokimyasal aktivitelerinin araştırılması

Abstract

Aristolochia bodamae Dingler (Develiotu) Aristolochiaceae familyasına ait bir türdür. A. bodamae Doğu Karadeniz, Güney ve Batı Anadolu bölgelerinde yayıgın olarak yetişmektedir. Literatürde, Samsun' da toplanan A. bodamae kök ekstraklarının fitokimyasal bileşenleri ve biyoaktviteleri belirlenmiştir. Ayrıca bu familyanın farklı türleri ile ilgli fiyokimyasal ve biyoaktivite ile ilgili araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Bu tez çalışmasında, A. bodamae' nin çiçek, tohum ve yaprak kısımları altı farklı çözücü kullanılarak (aseton, etil asetat, etanol, hekzan, metanol ve su) sokslet cihazında ekstrksiyon yapıldı ve ham ekstraktlar elde edildi. Elde edilen 18 ham ekstrakt örneklerinin fotokimyasal bileşen analizleri (kimyasal bileşen, toplam fenol ve flavonoid içerikleri) ve biyokimyasal aktivite (antioksidan, enzim inhibisyon, antibakteriyel ve DNA ile ilgili koruma aktivite) testleri gerçekleştirildi. A. bodamae çiçek, tohum ve yaprak ekstraktlarının toplam fenol içerikleri Folin C yöntemi uygulanarak 160.54 mg GAE/g ile 10.32 mg GAE/g arasında olduğu belirlendi. Ekstraktların toplam flavonoid içerikleri ise kolorometrik yöntem kullarak 50.03 mg KE/g ile 3.42±0.27 mg KE/g arasında olduğu belirlendi. Ayrıca tüm ekstraktların LC-MS/MS analizinde taranan 23 fenolik bileşiklerden fumarik asit, kafeik asit, kuersetin-3-glukozit, rutin, p-kumarik asit ve protokateşuik asit içeriklerinin yüksek olduğu bulundu. ABYEA ekstraktının toplam antioksidan (A0.5:4.22 μg/mL), ABYHE ekstraktının indirgeme gücü (A0.5:52.92 μg/mL), ABYET ekstraktının serbest radikal giderme (EC50:2.99 μg/mL), ABTAS ekstraktının metal şelat (EC50:5.15 μg/mL), ABÇET ekstraktının lipit peroksidasyon inhibisyonu (EC50:2.34 μg/mL), ABTET ekstraktının süperoksit radiali giderme (EC50:24.70 μg/mL), ABÇET ekstraktının asetilkolin esteraz inhibisyonu (EC50:0.43 μg/mL), ABTME ekstraktının üreaz inhibisyonu (EC50:6.32 μg/mL), ABTET ekstraktının antibakteriyel aktivitesi, ABTAS ekstraktının deoksiriboz koruma (A0.5:6.23 μg/mL) aktivitelerinin en etkili olduğu tayin edildi. Ayrıca tüm ekstraktlar DNA korum aktivitesi olduğu elektroforez jel görüntülerinde gözlendi. Elde edilen aktivite sonuçları SPSS 20 programı ile sonuçlar arasındaki anlamlı bir farklılık olup olmadığı ANOVA ve Tukey analizleri ile belirlendi (p<0.05). A. bodame bitkisinin topraküstü kısmının oksidatif hasar giderici, enzim-aktivite bozukluklarını önleyici ve antibakteriyel etkisinin bulunduğu görülmüş olup, Aristolochiaceae familyasına ait diğer bitkiler gibi etkili olabileceği ortaya konulmuştur. Anahtar kelimeler: A. bodamae, Aristolochiaceae, Antioksidan Aktivite, Enzim İnhibisyonu, Antibakteriyel Aktivite, DNA Koruma Aktivitesi

Aristolochia bodamae Dingler (Develiotu) is a species belonging to the Aristolochiaceae family. A. bodamae is widely grown in the Eastern Black Sea, Southern and Western Anatolia regions. In the literature, phytochemical components and bioactivities of A. bodamae root extracts collected from Samsun were determined. In addition, biochemical and bioactivity studies were carried out on different species of this family. In this thesis study, the flower, seed and leaf parts of bodamine were extracted using six different solvents (acetone, ethyl acetate, ethanol, hexane, methanol and water) in a soxlet apparatus and crude extracts were obtained. Photochemical component analysis (chemical component, total phenol and flavonoid contents) and biochemical activity (antioxidant, enzyme inhibition, antibacterial and DNA related protection activity) tests of 18 raw extract samples were performed. Total phenol contents of A. bodamae flower, seed and leaf extracts were determined to be between 160.54 mg GAE/g and 10.32 mg GAE/g by applying Folin C method. Total flavonois contents of the extracts were determined to be between 50.03 mg QE/g and 3.42 mg quercetin equivalent/g using the colorimetric method. In addition, all extracts were found to have high content of fumaric acid, caffeic acid, quercetin-3-glucoside, rutin, p-coumaric acid and protocatechic acid among 23 phenolic compounds screened in LC-MS/MS analysis. The activities of total antioxidant of the ABYEA extract (A0.5: 4.22 μg/mL), reducing power of the ABYHE extract (A0.5: 52.92 μg/mL), free radical removal of the ABYET extract (EC50: 2.99 μg/mL), metal chelate of the ABTAS extract (EC50 : 5.15 μg/mL), lipid peroxidation inhibition of the ABCET extract (EC50: 2.34 μg/mL), superoxide radial removal of the ABTET extract (EC50: 24.70 μg/mL), acetylcholine esterase inhibition of ABCET extract (EC50: 0.43 μg/mL), urease inhibition of ABTME extract (EC50: 6.32 μg/mL), antibacterial activity of the ABTET extract and deoxyribose protection of the ABTAS extract (A0.5: 6.23 μg/mL) activities were determined to be the most effective. In addition, all extracts were observed to have DNA protection activity in electrophoresis gel images. The activity results obtained were evaluated using the IBN SPSS 20.0 package program. Whether there was a significant difference between the results was determined by ANOVA and Tukey analyzes. It has been observed that the aboveground part of the A. bodame plant has oxidative damage, preventing enzyme-activity disorders and antibacterial effects, and it has been revealed that it can be effective like other plants belonging to the Aristolochiaceae family. Keywords: A. bodamae, Aristolochiaceae, antioxidant activity, enzyme inhibition, antibacterial activity, DNA protection activity