Kutadgu Bilig'de varlık bilgi ve insan kavrayışı

Abstract

Bu tez, bilgiye verilen değer ile insana verilen değer arasında ve bilgelikle mutluluk arasında doğrudan bir ilişki olduğunu ortaya koymak amacı ile öncelikle varlık, bilgi ve insan kavramları üzerine felsefi bir inceleme yapıp; Yusuf Has Hacip’in Kutadgu Bilig adlı eserinde bu kavramları “tevhid” anlayışıyla ve “insana ait değerlerle” nasıl bir araya getirdiğini ortaya koymaktadır. Evrensel insanlık değerlerinden bahsedebilmek için evrensel bir insan kavrayışına sahip olunması gerektiği tezinden hareketle ilk bölümde Doğu felsefesinin temellerinden, Batı felsefesinin temellerine varlık, bilgi ve insan kavrayışı üzerine bir inceleme yapılmaktadır. Hint Felsefesi, Budizm, Konfüçyüsçuluk, Taoizm, Zerdüştlük ve Antik Yunan düşüncesinde bilgiye verilen değer ile insana verilen değer arasında ilişkili olduğu ortaya koyulmaktadır. İkinci bölümde Türk düşüncesinin XIX. yüzyılda modern anlamda ortaya çıkışı ele alınıp bu alanda yapılan çalışmalara yer verilmektedir. Türk düşünme biçiminde İslam öncesi ve İslam sonrası dönemde korunan varlık, bilgi ve insan kavrayışı, Türklerin VIII. yüzyıla ait bilinen ilk yazılı eseri olan Orhun Abideleri ve XI. yüzyıla ait Kutadgu Bilig adlı eser üzerinden ortaya koyulmaktadır. Yusuf Has Hacip'in Kutadgu Bilig'de kadim Türk kültürü ile İslamiyet’i harmanlayarak teoriyle pratiği bir araya getirmesi ve bilgelikle mutluluk arasındaki kurduğu bağla, bugün kendisine, çevresine, doğaya ve varlığa yabancılaşmış modern insanın sorunlarına çözüm getirecek bir eğitim anlayışı sunulabileceği gösterilmektedir.

This thesis makes a philosophical analysis on the concepts of being, knowledge and human in order to reveal that there is a direct relationship between the value given to knowledge and the value given to human. It deals with how Yusuf Has Hacip brought together these three basic concepts, which seem to be separate from each other in Kutadgu Bilig, with the understanding of "unity" and the universal values she put forward about humanity. The first part of the thesis includes the examination of existence, knowledge and human understanding in the foundations of Eastern and Western philosophy. In the second part, the understanding of existence, knowledge and human in Turkish thought is presented through Kutadgu Bilig. It has been shown that Yusuf Has Hacip's demonstration that happiness can be achieved through the combination of theory and practice can offer an educational understanding to solve today's problems.