Bazı yerli kenevir (Cannabis sativa L.) genotiplerinin verim durumu ile morfolojik, fizyolojik ve kalite özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma 2019 ve 2020 yılında, bazı yerli kenevir genotiplerinin, verim durumu ile morfolojik, fizyolojik ve kalite özelliklerini belirlemek amacıyla Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Uygulama ve Araştırma Alanı’nda, her iki yıl içinde tesadüf blokları deneme dizaynında, üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Çalışmada kullanılan hatlar, 2013-2014 yıllarında Samsun, Amasya ve Kastamonu illerinde kenevir tarımı yapan çiftçilerden toplanan popülasyonlardan seleksiyon yöntemi ile seçilerek elde edilmiştir. Çalışmanın ilk yılında, 6 yerli kenevir hattı (Narlı-3, Narlı-7, Narlı-8, Narlı-12, Narlı-13 ve Narlı-14) ve 2 yurtdışı kökenli çeşitin (Fedora-17 ve Futura-75), Samsun ilinin arazi koşullarında adaptasyon yeteğinin ölçülmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışmanın ikinci (2020) yılında, 5 yerli kenevir hattının (Narlı-3, Narlı-7, Narlı8, Narlı-12 ve Narlı-14) ve 2 yurtdışı kökenli çeşidin (Santhica-27 ve Futura-75) genotipik özelliklerini ön plana çıkarmak amacıyla kontrollü sera koşullarında yürütülmüştür. 2019 ve 2020 yılında yürütülen çalışmada, genotiplerin morfolojik-fizyolojik özellikleri (çıkış süresi, çiçeklenme süresi, bitki boyu, teknik sap uzunluğu, erkek ve dişi bitki sayısı, sap verimi, lif verimi, tohumun bin tane ağırlığı, dekara tohum verimi) ve kimyasal özellikleri (Tetrahidrokannabinoid, kannabidiol) belirlenmiştir. Elde edilen bulgular incelendiğinde, yerli kenevir hatlarının birçok yönden (bitki boyu, teknik sap uzunluğu, sap ve lif verimi, bin tane ağırlığı) çalışmada kullanılan yurtdışı kökenli çeşitlerden üstün geldiği görülmüştür. Çalışmada kullanılan çeşitlerin, endüstriyel kenevirde Avrupa Birliği standardı olan % 0.2 ve altında THC (tetrahidrakannabinoid) içeriğine sahip olduğu bilinmektedir. Arazi koşullarında yürütülen 2019 çalışmasında kullanılan 6 yerli kenevir hattından, yalnız 2 tanesinin (Narlı-7 ve Narlı-12) THC oranının % 0.2’ nin biraz üstünde olduğu görülmüş, fakat 2020 yılında kullanılan 5 hattın tamamında THC oranının % 0.2’ nin altında olduğu görülmüştür. Yürütülen bu tez çalışmasının sonucunda, yerli hatlarımızın ıslah çalışmalarında önemli bir öneme sahip olduğu anlaşılmıştır.

This study was carried out in randomized blocks trial design, in three replicates every two years, at Ondokuz Mayıs University, Faculty of Agriculture, Application and Research Area, in order to determine the seed-stem yields and some quality, morphological and chemical properties of our domestic hemp lines in 2019 and 2020. was carried out. The lines used in the study were obtained by selection method from populations collected from farmers engaged in hemp farming in Samsun, Amasya and Kastamonu provinces in 2013-2014. In the first year of the study, 6 domestic hemp lines (Narlı-3, Narlı-7, Narlı-8, Narlı-12, Narlı-13 and Narlı-14) and 2 foreign origin varieties (Fedora-17 and Futura-75) were obtained from Samsun province. This study was carried out to measure the adaptation ability in field conditions. In the second (2020) year of the study, the genotypic characteristics of 5 domestic hemp lines (Narlı-3, Narlı-7, Narlı-8, Narlı-12 and Narlı-14) and 2 foreign origin varieties (Santhica-27 and Futura-75) were highlighted. was carried out under controlled greenhouse conditions. In the study carried out in 2019 and 2020, the morphological physiological characteristics (emergence time, flowering period, plant height, technical stem length, number of male and female plants, stem yield, fiber yield, thousand-seed weight of seed, seed yield per decare) and chemical characteristics (tetrahydrocannabinoid, cannabidiol) were determined. When the findings were examined, it was seen that our domestic hemp lines were superior to the foreign origin varieties used in the study in many aspects (plant height, technical stem length, stem and fiber yield, thousand grain weight). It is seen that the varieties used in the study have a THC (tetrahydracannabinoid) content of 0.2% and below, which is the European Union standard for industrial hemp. Of the 6 domestic hemp lines used in the 2019 study carried out under field conditions, only 2 (Narlı-7 and Narlı-12) THC ratio was found to be slightly above 0.2%, but it was observed that the THC ratio was below 0.2% in all 5 lines used in 2020. As a result of this thesis study, it has been understood that our domestic lines have an important importance in breeding studies.