Organik atık ve polimer uygulamalarının toprakların şişme-büzülme parametreleri üzerine etkisi

Abstract

Topraklarda ıslanma kuruma süreçleriyle meydana gelen şişme büzülme olayları toprak çatlamalarına neden olarak bitki köklerinin zarar görmesine ve toprakta su kayıplarına yol açmaktadır. Bu çalışma kumlu tın ve killi tın tekstürüne sahip topraklarda buğday samanı, fındık zürufu, hümik asit ve PAM uygulamalarının toprakta bazı şişme-büzülme parametreleri üzerine olan etkilerini belirlemek üzere yürütülmüştür. Çalışmada kullanılan toprak örnekleri Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bafra uygulama alanı ile Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Bafra deneme arazisinden ve yüzeyden (0-20cm) alınmıştır. Kullanılan düzenleyiciler farklı kurumlardan temin edilmiştir. Araştırma konusu örnekler; orta bünyeli, hafif alkalin reaksiyonlu, tuz içeriği düşük, organik madde miktarı düşük ve orta, kireç içeriği orta ve çok kireçli sınıfında yer alan topraklardır. Bölünen bölünmüş parseller deneme düzeninde yürütülen bu çalışmada, buğday samanı (%0, 2, 4), fındık zürufu (%0, 2, 4), hümik asit (0, 200 ve 1000 ppm) ve PAM (0, 30 ve 90 ppm) topraklara 3 farklı dozda üç tekrarlamalı olarak uygulanmıştır. Bir aylık inkübasyon periyodundan sonra saksılarda buğday bitkisi yetiştirilmiştir. Buğday bitkisinin hasadından sonra topraklarda şişme büzülme parametrelerine ilişkin analiz ve değerlendirmeler yapılmıştır. Yapılan analiz ve değerlendirmeler sonucunda, topraklara organik düzenleyici ve polimer uygulamalarının doğrusal uzama katsayısı, COLE-kesek, yüzde büzülme, büzülme oranı, hacimsel büzülme ve doğrusal büzülme değerlerini düşürdüğü belirlenmiştir. Uygulamaların büzülme sınırı, likit limit ve plastik limit değerlerini ise artırdığı görülmüştür. Yapılan uygulamaların etkinliği toprak özelliklerine ve uygulama dozlarına göre değişim göstermiştir.

Swelling and shrinkage events that occur with wetting and drying processes in soils cause soil cracking, damage to plant roots and water loss in the soil. This study was carried out to determine the effects of wheat straw, hazelnut slag, humic acid and PAM applications on some swelling-shrinkage parameters in soils with sandy loam and clay loam textures. Surface soil samples (0-20cm) in this study were taken from OMU Bafra experimental plot and Black Sea Agricultural Research Institute Bafra trial field. The regulators used were procured from different institutions. Soil samples in this study had medium texture, slightly alkaline reaction, low salt content, low to medium organic matter content and medium to high lime content. Split plot trials were used with wheat straw (0, 2, 4%), hazelnut slag (0, 2, 4%), humic acid (0, 200 and 1000 ppm) and PAM (0, 30 and 90 ppm) applied to soils with three repetition. After a one month incubation period, wheat plants were grown in pots. Swelling-shrinkage parameters in soils were analyzed after the harvest of the wheat plants. The results indicate that organic conditioner and polymer applications to soils reduce the values of Coefficient of linear extensibility, COLE-clod, percent shrinkage, shrinkage ratio, volumetric shrinkage and linear shrinkage. It was observed that the applications increased the shrinkage limit, liquid limit and plastic limit values. The effectiveness of the applications varied according to the soil properties and application doses.