Amasya ili Gümüşhacıköy ilçesindeki belirli noktalara ait yeraltı suyu kalite özelliklerinin alansal ve zamansal olarak incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Amasya ilinin Gümüşhacıköy bölgesinde halkın içme ve sulama suyu olarak kullandığı yeraltı suyunun kalitesinin ortaya konulması, kalite ve kirletici parametrelerinin değerlendirilmesinin yapılması amaçlanmıştır. Çalışma alanı Amasya ilinin Gümüşhacıköy ilçesi ve çevresindeki köyleri (Hayrettin, Bulak, Güblüce, Keçi, Eslemez) kapsamaktadır. Bölgede bulunan yeraltı suyu kuyu verileri Devlet Su İşleri 7. Bölge Müdürlüğünce yürütülen çalışma sonucunda elde edilmiştir. 2011 yılı Ekim ayından 2014 yılı Mayıs ayına kadar süren arazi çalışmaları sonucunda yağışlı ve kurak dönemlere ait yeraltı suyu verileri kullanılmıştır. İnceleme alanlarında bulunan altı adet kuyunun yeraltı suyu kalitesi ve kirlenmesine neden olabilecek unsurların belirlenebilmesi ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Yeraltı suyu verileri ile her bir parametre için değişimlerin daha iyi görülebilmesi için eğim grafikleri, Wilcox diyagramları, A.B.D Tuzluluk diyagramları ve Schoeller diyagramları oluşturulmuştur. Bunlara göre su örneklerinin; her bir bölgedeki parametrelerin TS266 ve Dünya Sağlık Örgütü sınır değerlerine göre uygunluğu değerlendirilmiş, yeraltı sularının içme veya sulama suyu olarak kullanılabilirliği değerlendirilmiştir. Wilcox diyagramına göre yeraltı sularının çoğunlukla çok iyi ve iyi kullanılabilir sınıfında olduğu, A.B.D Tuzluluk diyagramına göre yeraltı sularının çoğunlukla C2S1-C3S1 bölgesine düşmekte olduğu ve Schoeller diyagramına göre yeraltı sularının anyon ve katyon verileri ile hangi kimyasal özelliklere sahip olduğu ve farklı kökenli olup olmadığı değerlendirilmiştir. Schoeller diyagramlarına göre çoğunlukla Ca+2>Mg+2>Na++K+ ve HCO3-+CO3-2> SO4-2>Cl- trendini oluşturduğu anlaşılmıştır. İnceleme alanından elde edilen pH, EC, TDS, Sertlik, %Na, Na+, K+, Ca+2, Mg+2, CO3-2, HCO3-, Cl-, SO4-2 ve NO3- verileriyle alansal değişim haritaları oluşturulmuştur. Her parametre için alansal değişim haritaları oluşturulmuştur. Alansal değişim haritaları 10/2011-05/2014 tarihleri arasındaki bütün ölçüm dönemlerinde oluşturulmuştur. Ölçüm istasyonlarından Eslemez köyüne ait yeraltı suyu kuyusu dışındaki kuyularda bazı sınır değerlerin aşıldığı görülmüştür.

In this study, it is aimed to reveal the quality of the groundwater used by the people as drinking and irrigation water in Gümüşhacıköy region of Amasya province and to evaluate the quality and polluting parameters. The study area covers Gümüşhacıköy district of Amasya and its surrounding villages (Hayrettin, Bulak, Güblüce, Keçi, Eslemez). The groundwater well data in the region was obtained as a result of the study carried out by the 7th Regional Directorate of State Hydraulic Works. As a result of the field studies that lasted from October 2011 to May 2014, groundwater data for rainy and dry periods were used. The groundwater quality of six wells in the study areas and the factors that may cause pollution were determined and evaluated. Slope graphs, Wilcox diagrams, USA Salinity diagrams and Schoeller diagrams were created to better see the changes for each parameter with groundwater data. According to these, water samples; The suitability of the parameters in each region according to TS266 and World Health Organization limit values was evaluated, and the usability of groundwater as drinking or irrigation water was evaluated. According to the Wilcox diagram, it was evaluated that groundwater is mostly in very good and well-usable class, according to the U.S. Salinity diagram, groundwater mostly falls into the C2S1-C3S1 region, and according to the Schoeller diagram, the chemical properties of the groundwater with anion and cation data and whether it is of different origin. According to Schoeller diagrams, it is understood that Ca+2> Mg+2> Na+ + K+ and HCO3- + CO3-2> SO4-2> Cl- trend. Spatial change maps were created with the data obtained from the study area, pH, EC, TDS, Sertlik, %Na, Na+, K+, Ca+2, Mg+2, CO3-2, HCO3-, Cl-, SO4-2 and NO3-. Spatial change maps were created for each parameter. Spatial change maps were created in all measurement periods between 10/2011-05/2014. It was observed that some limit values were exceeded in wells other than the underground water well belonging to the village of Eslemez.