Afganistan'daki Tahar ili Hocağar ilçesinde yaşayan Özbek Türklerinin geçiş dönemleri

Abstract

Bu çalışma, Afganistan’daki Tahar İli Hocağar İlçesinde Yaşayan Özbek Türklerinin Geçiş Dönemleri üzerinedir. Türkiye’de köy, ilçe, şehir ölçeğinde birçok örneği bulunan bu tarz bir çalışma daha önce Hocağar ilçesinin Özbek Türklerinin yaşadığı bölgeler için yapılmamıştır. Dolayısıyla Hocağar ilçesindeki Özbek Türklerinin geçiş dönemlerinin irdelendiği ilk tez olma özelliği taşıyan bu çalışma, daha çok kaynak kişilerden derlenen folklorik malzemelerden yararlanılarak, aynı zamanda da çok az sayıdaki yazılı kaynaklara müracaat edilerek oluşturulmuştur. Çalışma; tezin konusu, amacı ve önemi, kapsamı ve yöntemi, sınırlılıkları; Giriş, araştırma sahası hakkında genel bilgilerin verildiği Birinci Bölüm, geçiş dönemleri kavramları ile Hocağar ilçesindeki geçiş dönemi âdet, ritüel, inanç, pratik ve uygulamaların anlatıldığı İkinci Bölüm, Hocağar ilçesindeki geçiş dönemlerinin geçmiş ile şimdiki durumunun karşılaştırıldığı Üçüncü Bölüm, Sonuç ve Kaynakça’dan ibarettir. Bu çalışma, halkbilimi ve ilgili diğer alanlara (sosyoloji, antropoloji, dilbilim vd.) veri sağlamanın yanı sıra benzer tarzdaki aynı konulu tezlere ışık tutması, Afganistan’daki diğer Türk (Özbek, Türkmen, Kırgız) topluluklarına ait folklorun araştırılmasına katkı sağlayacak, mukayeseli çalışmalarda da yararlı olacaktır. Tez çalışmasının farklılık ve yeniliği; geçiş dönemleri açısından hiç çalışma yapılmamış olan ve kentleşmenin getirdiği yozlaşma ve değişimlerden çok az etkilenen bir sahanın (Hocağar ilçesinin) derlemelere dayalı olarak incelenmiş olmasıdır. Bu tez, karşılaştırmalı Türk dünyası inançları, inanç uygulamaları, ritüel, âdet, gelenek-görenek gibi folklorik unsurlar açısından önemli veriler sağlayan ve umum Türk dünyası geçiş dönemleri üzerine yapılacak kapsamlı araştırmalara katkılar sunacak bir çalışmadır. Geçiş dönemleri insan ve toplum hayatının üç önemli safhasıdır. Bu üç safha öncesi, sırası ve sonrasıyla birçok âdeti, ritüeli, pratiği hatta inancı içinde barındırmaktadır. Bu sahada yapılmış olan ayrıntılı bir derleme ile Hocağar ilçesinin folklorik ve sosyo-kültürel birikimi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

This study is about the Transition Periods of Uzbek Turks Living in Khwaja Ghar district of Takhar Province in Afghanistan. This type of study which has many examples in Turkey on the scale of villages, counties, and cities, is not intended for the regions of the Khwaja Ghar district where Uzbek Turks live before. Therefore, it is the first study to study the transition periods of Uzbek Turks in the Hocağar district. Even though the study has been shaped by the folkloric material compiled from the source people a limited number of written sources has also been applied. The work consists of the following parts which are: Introduction, which includes the subject, purpose, importance, scope, limitations and bibliography of the thesis. The first chapter, which gives general information about the area where the research has been done; the second chapter, which describes the concepts of transitional periods and the period of transition in the Khwaja Ghar district, mentions, rituals, beliefs and practices.; Third chapter which the comparison of the past and present conditions of the transition periods in Khwaja Ghar district has been made and conclusion and bibliography. This study, while providing data for folklore and other related fields (sociology, anthropology, linguistics, etc.) at the same time will shed lights on the similar theses about the same subject, contribute to the research of the folklore of other Turkish (Uzbek, Turkmen, Kirghiz) communities in Afghanistan and will also be useful in comparative studies. The difference and innovation of this thesis is that it is done in a region that has not been studied in terms of transition periods before and as well as being a district that is least affected by the corruption and changes brought by urbanization so that the accumulation of folk culture has reached the present day with the least change between generations. This study is a valuable study of the encounters of Turkish world beliefs, belief practices, ritual, practical, menstrual folklore studies. If the transition period of the Turkish world is to be studied, then it is not possible without this thesis. Transition periods are three important phases of human and social life. These three phases include many customs, rituals, practices, even beliefs before, during and after. The folkloric and socio-cultural accumulation of Khwaja Ghar district was tried to be revealed by making a detailed compilation in this field.