Sivil toplum kuruluşlarının yerel siyasetteki rolü:Samsun örneği

Abstract

Küreselleşmeyle birlikte değişen yönetim anlayışı, toplum birey arasındaki ilişki ve rolleri de yeniden şekillendirmiştir. 1996 yılında HABİTAT-II Konferansı’na kadar geçen süreçte düzenlenen BM Konferansları, küresel ortaklık ilkesinin yerel uygulaması olan Yerel Gündem 21'lerin tüm dünyada kabul görmesini ve uygulanmasını sağlamıştır. Yerel Gündem 21 Eylem Planı yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarının iş birliğinin artırmasını vurgulamaktadır. Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) adaylığının 1999 Helsinki Zirvesi’yle resmileşmesiyle birlikte de hem sivil toplum kuruluşlarına hem de yerel yönetimlere ilişkin mevzuatta AB kriterlerine uygun bir dönüşüm süreci başlamıştır. Bu çerçevede yerel yönetimlere ilişkin yürürlüğe giren 2004 tarihli 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, 2005 tarihli 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’yla ile birlikte STK’ların yerel yönetimlere katılımına ve sosyal hizmetlerde iş birliği yapmasına imkan tanınmıştır. Ayrıca 5393 sayılı kanunla mevzuata giren kent konseyleriyle yerelde katılımın artırması ve karar alma süreçlerinde ortak aklın oluşturulması hedeflenmiştir. Bu dönüşüm çerçevesinde 2004 yılında yürürlüğe giren 5253 sayılı Dernekler Kanunu başta olmak STK mevzuatında yeni kanunlar yürürlüğe girmiştir. STK mevzuatındaki bu son gelişmelerle birlikte devletin denetimi sınırlandırılarak STK’ların yaşadığı sorunlara çözüm bulmaya çalışılmıştır. Tezde STK’lardan dernek ve dernek üst kuruluşları ile kent konseylerinin yerel siyasetteki rolü, Samsun ölçeğinde araştırılmıştır. Tez yerli ve yabancı literatür taramasının yanı sıra alan araştırmasından oluşmaktadır. Tezde öncelikle STK ve yerel aktörlere ilişkin kavramsal çerçeve çizilmiş, literatür ve mevzuat çerçevesinde STKbelediye ilişkileri incelenmiş, alan araştırmasında ise dokuz dernek başkanı, iki federasyon genel başkanı ile Samsun Büyükşehir Belediyesi ve Canik Belediyesi başkanlarıyla mülakat gerçekleştirilmiştir. Kuramsal çerçeve ve alan araştırması sonucunda STK’ların belediyelerle ilişkilerinin temelini paydaşlık veya iş birliğinin değil STK’ların ihtiyaçlarının şekillendirdiğini, belediyelerin STK’larla ilişkisinin ise çıkar amaçlı şekillendiği, bu çerçevede yerel siyasette hemşehri derneklerinin ve iş insanları derneklerinin en etkili STK’lar olduğu, seçmenin belediye başkanı seçiminde hemşehrilik ilişkilerine önem verdiği, kent konseylerinin uygulamada yerel siyasette etkili bir aktör olamadığı tespit edilmiştir.

The understanding of management, which has changed with globalization, has also reshaped the relationship and roles between society and individual. UN Conferences held in the period until the HABITAT-II Conference in 1996 ensured the acceptance and implementation of Local Agenda 21, which is the local application of the principle of global partnership, all over the world. Local Agenda 21 Action Plan emphasizes increasing cooperation between local governments and non-governmental organizations. With the officialization of Turkey's candidacy to the European Union (EU) with the 1999 Helsinki Summit, a transformation process has started in the legislation regarding both non-governmental organizations (NGOs) and local governments in line with EU criteria. The laws which entered into force for local governments let local governments collaborate with NGOs in social services as well be involved in the decision-making process. In addition, it was aimed to increase local participation and to create a common mind in decision-making processes with the city councils that entered the legislation with the law numbered 5393. As part of the transformation process , new laws entered into force for NGOs. Result of the new laws in NGOs legislation, the control of the NGOs by the state has been limited and it has been tried to find solutions to the problems experienced by NGOs. In the thesis, the role of associations and their upper organizations as well city councils in local politics researched in Samsun. The thesis consists of field research as well as native and foreign literature review. In the thesis, first of all, a conceptual framework regarding NGOs and local actors, the relations between NGOs and municipalities were examined within the framework of literature and legislation, and in the field research, interviews were conducted with nine association presidents, two federation presidents, and Samsun Metropolitan Municipality and Canik Municipality presidents. As a result of the theoretical framework and field research, the basis of the relations of NGOs with municipalities is shaped not by partnership or cooperation, but by the needs of NGOs. It has been determined that the voters give importance to the relations of fellow townsmen in the election of the mayor, and the city councils cannot be an effective actors in local politics in practice.