İbrahim en-Nehaî ve Ebû Hanîfe'nin fıkhî görüşlerinin mukayeseli analizi

Abstract

Bu çalışma İslam hukukunun teşekkül döneminde yaşayan Ebû Hanîfe'nin İbrahim en-Nehaî'den hocası Hammad aracılığı ile aldığı bilgi birikimi ve bu birikime yaptığı katkıları araştırılması amaçlamıştır. Çalışma bir giriş, beş bölüm ve sonuç kısımlarından oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin amacı, metodu ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Nehaî ve Ebû Hanîfe'nin kısaca hayatları, ilmi kişilikleri ve yetiştikleri çevre araştırılmıştır. İkinci bölümde iki müctehidin fıkhını oluştururken takip ettikleri metodoloji mukayeseli olarak incelenmiştir. Tezin üçüncü, dördüncü ve beşinci bölümleri ise tezin asıl ve ağırlıklı kısmını oluşturmaktadır. Üçüncü bölümde İbadetler alanına giren; temizlik, namaz, oruç, zekât, hac, kurban, yeminlerle ilgili iki müctehidin ortaya koyduğu farklı görüşleri mukayese edilmiştir. Dördüncü bölümde ise İslam Hukuku'nun özel hukuk alanına ait; kişiler, aile, miras, borçlar ve eşya hukukuyla ilgili iki müctehidin görüşleri mukayeseli olarak ele alınmıştır. Tezin son bölümünde kamu hukuku alanına giren; ceza ve yargılama hukukuyla ilgili iki müctehidin görüşleri mukayese edilip analiz edilmiştir. Bunu yaparken mümkün olduğunca aslî kaynaklara ulaşmaya gayret edilmiştir. Ayrıca üçüncü, dördüncü ve beşinci bölümlerin başlıkları oluşturulurken birbirine yakın konular aynı yerde işleyerek klasik fıkıh kitaplarından biraz daha farklı bir yöntem takip edilmiştir. Sonuç kısmında ise tezde elde edilen genel yargılar ifade etmeye çalışılmıştır.

Hanifa, who lived during the formative period of Islamic law, gained from Nehaî through his master Hammad and Abu Hanifa's contribution to this knowledge. Study consists of an introduction, five chapters and conclusion parts. In the introduction, we gave information about the purpose, method and sources of the thesis. In the first part, we briefly researched the lives of Ibrahim en-Nehaî and Abu Hanifa, their scientific persnalities and the environment in which they grew up. In the second part, we comparatively examined the methodology that the two mujtahids followed while forming fiqh. The third, fourth and fifth chapters of our thesis constitute the main and predominant part of our thesis In the third part, different views of two mujtahids on the field of worship, cleaning, praying, fasting, alms, hajj and naths were companed. In the fourth part, particular views of two mujdahıts on the special laws of islamic laws, persons, family, heritage, loans, the law of items were comparetively reported. In the last part of our thesis, we compared and analyzed the views of two mujtahids about criminal jutice law which is in the field of public law. While doing this, we tried to utilize as much primary sources as possible. In addition, while creating the titles of the third, fourth and fifth chapters, we followed a different method than the classical fiqh books by covering similar subjects in same sections. In the conclusion part, we present the main findings of our thesis.