Hazînî'nin Eski Oğuz Türkçesi ile yazılmış manzum Hadîs-i Erba'în tercümesi (Giriş, inceleme, metin, dizin)

Abstract

Bu çalışma, Milli Kütüphane'de 1628 Dvd no ile kayıtlı olan ve Samsun İl Halk Kütüphanesi koleksiyonunda bulunan yazma eserin çeviri yazısı, dil incelemesi ve söz varlığı üzerine inşa edilmiştir. Çalışma; Giriş, İnceleme, Metin ve Dizin olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır. Kapak sayfası kopuk olan incelemeye konu el yazmasının, bir Hadîs-i Erba'în metni olduğu tespit edilmiş ve müellifinin de Hazînî olduğu anlaşılmıştır. 17. yüzyılın sonlarında yazıldığı tahmin edilen ve Milli Kütüphane arşivinde "Osmanlıca" olarak işaretlenen metnin, dillik ölçütler dikkate alındığında Osmanlı Türkçesine dâhil edilemeyeceği anlaşılmıştır. Bu çalışma, katologlarda sahipsiz görünen bir el yazmasının müellifini, içeriğini, söz varlığı ve dillik hususiyetler bağlamında ait olduğu dil tarihi dönemini belirleme amacıyla kaleme alınmıştır. Giriş bölümünde, eserin adı, müellifi ve içeriği ile incelenen nüshanın müstensihleri üzerinde durulmuş, metnin tarihlendirilmesi yapılmıştır. Ardından Metin ve Dizin bölümleri oluşturulurken kullanılan yöntemler açıklanmıştır. İnceleme bölümünde, metnin yazı ve imla özellikleri belirlenmiş, ses ve şekil özellikleri ile söz varlığı incelemesini içeren dillik hususiyetler tespit edilmiştir. Metin bölümünde eserin çeviri yazısı yapılmıştır. Dizin bölümünde metnin sözlüğü oluşturulmuş, söz varlığı bütün ayrıntılarıyla ortaya konulmuştur. Çalışmanın sonucunda, incelenen el yazmasının aralarında hoca, öğrenci ilişkisi olduğu tahmin edilen iki müstensihinin olduğu, Hazînî'ye ait olduğu, Eski Oğuz Türkçesinin karakteristik özelliklerini gösterdiği tespit edilmiştir.

This work consists of transcription, language review and words of the manuscript, which is registered in the Milli Kütüphane with 1628 dvd numbers and is in the Samsun İl Halk Kütüphanesi collection. The study consists of four part: Introduction, Examination, Text, Index. The manuscript, whose cover page is missing, was found to be the text of forty Hadith translations. It is understood that the manuscript belongs to Hazînî. It is estimated that this work was written at the and of the 17th century. According to the catalog of the Milli Kütüphane, this book belongs to the Ottoman language. However, when the language features were examined, it was understood that this was not true. This work was written with the aim of determining who the manuscript was written by and what it mentions. In addition, by examining the words and language characteristics of the text, the period in which the text can be included was investigated. In the introduction, the name and the author of the work, and what the work is talking about are explained. The persons who recreated the work are explained. It is stated in which century the text was written. Finally, it is explained what methods are used to create text and index section. In the examination section, writting features of the text were mentioned. Language features section consisting of phonology, morpology and words titles has been prepared. In the text section, the work has been translated. In the index section, a dictionary of the text has been created. This study has shown that the work belongs to Hazînî and belongs to the old Oghuz Turkish period. And also, this study has shown that one of the people who recreated the book is a teacher and the other a student.