Lise öğrencilerinin kariyer hedeflerinde kariyer kararı öz-yeterliği ve kariyer sonuç beklentisinin rolü

Abstract

Bu araştırmanın ilk amacı lise öğrencilerinin kariyer hedefleri ile kariyer kararı öz-yeterliği ve kariyer sonuç beklentileri arasındaki ilişkileri incelemektir. İkinci amaç ise lise öğrencilerinin kariyer hedeflerinin (liderlik hedefleri, eğitim hedefleri, başarı hedefleri) yaş, cinsiyet ve öğrenim görülen okul türü değişkenleri açısından farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesidir. Araştırmanın örneklemini 2020-2021 eğitim öğretim yılında Amasya il merkezinde resmi liselerde öğrenim gören 374 (237 kız 137 erkek) öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak için Kariyer Hedefleri Ölçeği (KHÖ), Kariyer Kararı Öz-Yeterliği Ölçeği-Kısa Formu (KKÖYÖ-KF), Kariyer Sonuç Beklentileri Ölçeği (KSBÖ), ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde doğrulayıcı faktör analizi, pearson korelasyon analizi, çoklu doğrusal regresyon analizi, bağımsız gruplar t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Bulgular lise öğrencilerinin kariyer liderlik hedeflerinin yaşa ve cinsiyete göre anlamlı olarak farklılaştığını, kariyer başarı hedeflerinin de okul türüne göre anlamlı olarak farklılaştığını ortaya koymuştur. KHÖ'nün alt boyutları ile KSBÖ arasındaki ilişkiler incelendiğinde; KSBÖ ile liderlik hedefleri, eğitim hedefleri ve başarı hedefleri arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. KHÖ'nün alt boyutları ile KKÖYÖ-KF arasındaki ilişkiler incelendiğinde; KKÖYÖ-KF ile liderlik hedefleri ve başarı hedefleri arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca kariyer kararı öz-yeterliğinin ve kariyer sonuç beklentilerinin birlikte kariyer hedeflerinin alt boyutları olan liderlik hedefleri, eğitim hedefleri ve başarı hedefleri boyutlarını sırasıyla %16, %27 ve %26 düzeyinde yordadığı görülmüştür. Bu araştırmadan elde edilen bulgular ilgili alan yazın ışığında tartışılmış, ardından uygulamalar ve gelecek çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.

The first aim of this research is to investigate the relationship between career decision self-efficacy and career outcome expectations on the career aspirations of high school students. The second aim is to determine whether the career aspirations (leadership aspirations, educational aspirations, achievement aspirations) of high school students differ in terms of age, gender and type of school. The sample of the study was composed of 374 (237 female, 137 male) high school students who were attending the state high schools in Amasya province during the 2020-2021 academic year. Career Aspirations Scale, Career Decision Self-Efficacy Scale-Short Form, Career Outcome Expectations Scale and The Form of Demographic Information were used to collect data in this research. Confirmatory factor analysis, pearson correlation analysis, multiple linear regression analysis, independent samples t-test and one-way analysis of variance were used to analyze data. The findings revealed that the career leadership aspirations of high school students differed significantly according to age and gender, and their career achievement aspirations also differed significantly according to the type of school. When the relations between the subscales of the Career Aspirations Scale and the Career Outcome Expectations Scale were examined; there was a significant positive correlation between Career Outcome Expectations Scale and leadership aspirations, educational aspirations and achievement aspirations. When the relations between the subscales of the Career Aspirations Scale and the CDSE-SF were examined; there was a significant positive correlation between CDSE-SF and leadership aspirations and achievement aspirations. Further, it was observed that career decision self-efficacy and career outcome expectations together predicted the subscales of career goals variable, namely leadership aspirations, educational aspirations and achievement aspirations, at the level of 16%, 27% and 26%, respectively. The findings obtained from this research were discussed in the light of the relevant literature, and then suggestions for practices and future studies were made.