Lise öğrencilerinin beş faktör kişilik özelliklerinin kariyer kararı verme yetkinlik düzeyini yordaması

Abstract

Kariyer seçimini yapabilmek, bir meslek sahibi olabilmek birey için oldukça önemlidir. Lise kademesinden sonra üniversiteye yerleşme süreci başlamaktadır. Üniversiteye gidecek olan bireylerin bir seçim yapması, kariyer kararını vermesi yaşamlarının bir dönüm noktası olabilmektedir. Bu sebeple bireylerin rasyonalist bir karar vermesi gerekmektedir. Bireyler kariyer kararını verirken çeşitli faktörler etkili olmaktadır. Bu çalışmanın amacını lise öğrencilerinin beş faktör kişilik özelliklerinin kariyer kararı verme yetkinlik düzeyini yordama gücünün belirlenmesi oluşturmaktadır. Kariyer kararı verme yetkinlik düzeyinde sosyal destek faktörü de önemli bir rol oynamaktadır. Bu sebeple bu çalışmada lise öğrencilerinin kariyer kararı verme yetkinlik düzeyi ile sosyal destek düzeyi arasındaki ilişki de incelenmiştir.Bu araştırmanın modeli ilişkisel tarama modelidir. Araştırmanın örneklemini 2020-2021 eğitim öğretim yılı Giresun İli Tirebolu ve Görele ilçelerinde lise öğrenimine devam eden 456 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada yer alan veriler normal dağılım göstermektedir. Katılımcıların kariyer kararı verme yetkinlik düzeyleri ve sosyal destek algı düzeylerine ilişkin puanlarının cinsiyet değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirleyebilmek amacı ile bağımsız örneklemler için t testi; öğrenim görülen kurum türü ve öğrenim görülen sınıf düzeyi değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirleyebilmek amacı ile ANOVA testi kullanılmıştır. Anlamlı farklılığın olması halinde farklılığın kaynaklandığı grubu bulmak amacı ile Tukey testi yapılmıştır. Normallik şartı sağlandığı için araştırmada elde edilen veriler ve ölçeklerin alt boyutları arasındaki ilişkiler Pearson Korelasyon Testi ile incelenmiştir. Araştırmanın amacına uygun olarak, lise öğrencilerinin kişilik özelliklerinin kariyer kararı verme yetkinlik düzeyini yordama gücünü belirleyebilmek amacı ile çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda regresyon katsayılarının anlamlılık testleri göz önüne alındığında uyumluluk, dışa dönüklük ve açıklık kişilik özelliklerinin kariyer kararı verme yetkinlikdüzeyi üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu ortaya konulmuştur. Standardize edilmiş regresyon katsayısına göre yordayıcı değişkenlerin kariyer kararı verme yetkinlikdüzeyi üzerindeki göreli önem sırası açısından dışa dönüklük kişilik özelliği, açıklık kişilik özelliğine göre daha önemli bir yordayıcıdır. Sorumluluk, uyumluluk, dışa dönüklük, açıklık ve nevrotiklik kişilik özelliği, lise öğrencilerinin kariyer kararı verme yetkinlikdüzeyi puanlarındaki değişimin %25'ini açıklamaktadır. Ayrıca lise öğrencilerinin kariyer kararı verme yetkinlik düzeyi ile sosyal destek düzeyi arasında pozitif yönlü orta düzeyde bir ilişki bulunmaktadır.

It is very important for the individual to make a career choice and to have a profession. After the high school level, the process of entering the university begins. It can be a turning point in the lives of individuals who will go to university to make a choice, to make a career decision. For this reason, individuals have to make a rationalist decision. Various factors are effective when individuals make their career decisions. The aim of this study is to determine the predictive power of five-factor personality traits of high school students on career decision-making competency level. The social support factor also plays an important role at the career decisionmaking competency level. For this reason, in this study, the relationship between the career decision-making competence level of high school students and their level of social support was also examined. The model of this research is the relational scanning model.The sample of the study consists of 456 high school students who continue their high school education in the committees determined in the districts of Giresun Province, Tirebolu and Görele for the 2020-2021 academic year. Independent samples t test for determining whether the scores of the participants regarding career decision-making competence levels and social support perception levels differ according to the gender variable; ANOVA test was used in order to determine whether it differentiates according to the type of institution and the grade level of education. In case of significant difference, Tukey test was conducted to find the group from which the difference originated. Since the normality condition was met, the relationships between the data obtained in the study and the sub-dimensions of the scales were examined with the Pearson Correlation Test.n line with the purpose of the study, multiple regression analysis was used to determine the predictive power of high school students' personality traits on career decision-making competence. Considering the significance tests of the regression coefficients at the end of the study, it was revealed that the personality traits of compatibility, extraversion and openness were significant predictors of career decision-making competence. According to the standardized regression coefficient, extroversion is a more important predictor of personality trait than openness personality trait in terms of relative importance order of predictor variables on career decision-making competence level. Responsibility, compatibility, extroversion, openness and neuroticism personality trait explains 25% of the change in the career decisionmaking competency level scores of high school students. In addition, there is a moderate positive relationship between high school students' career decision-making competence and their level of social support.