Eğitim sosyolojisi ders kitaplarının incelenmesi

Abstract

Eğitim sosyolojisi, sosyolojinin bir alt disiplini olarak kabul edilmektedir. Eğitim sosyolojisi, toplumsal bir kurum olarak eğitimi ve eğitim kurumunun diğer toplumsal kurumlarla ilişkisini; eğitimin amacı ve işlevlerini; sosyalleşme ve eğitimi; toplumsal sorunların eğitimle ilişkisini; öğrenci, öğretmen, veli ve okul yönetiminin hem kendi aralarındaki hem de birbirleriyle olan ilişkilerini; öğrenci başarısını etkileyen sosyolojik değişkenleri; eğitim ve fırsat eşitliğini; sosyolojik açıdan öğretmenlik mesleğini; kısaca eğitim ve toplumla ilişkili bütün meseleleri incelemektedir. Oldukça geniş bir inceleme alanına sahip olan eğitim sosyolojisi, eğitim olgusunu sosyolojik olarak açıklamaya çalışmaktadır. Eğitim, XIX. yüzyılın sonu ve XX. yüzyılın başından bu yana Batı'da sosyolojinin inceleme konusu olmuştur. Osmanlı-Türk modernleşme sürecinde de XIX. yüzyıl Osmanlı aydınlarının eğitimi sosyolojik bir yaklaşımla ele alma çabalarından söz etmek mümkündür. Ancak eğitim sosyolojisinin öğretmen yetiştiren kurumlarda bir ders olarak okutulması Cumhuriyet Döneminde gerçekleşmiştir. Ders kitabı mahiyetinde ilk eğitim sosyolojisi kitabı da 1953 yılında Nusret Köymen tarafından yayımlanmıştır. Bu araştırmada Türkiye'de eğitim sosyolojisi alanında yazılmış olan ders kitaplarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla 1953 yılında Nusret Köymen tarafından yayımlanan ilk Eğitim Sosyolojisi ders kitabından günümüze kadar eğitim sosyolojisi alanındaki ders kitapları içerik, yazar, kaynakça bakımından incelenmiştir. Ulaşılabilen eğitim sosyolojisi kitapları tek tek ele alınmış ve özetlenmiştir. Araştırma sonucunda, eğitim sosyolojisinin Türkiye'deki gelişim serüveninin, bu alanda yazılan ders kitaplarının sayısını, içeriğini ve kitaplara olan ihtiyaç durumunu belirlediği ortaya çıkmıştır. Eğitim sosyolojisinin bir ders olarak öğretmen yetiştiren kurumlarda okutulduğu dönemlerde, ona duyulan ihtiyaç ve önem artmış, bu nedenle kaynak kitapların sayısında da artış olmuştur. Son dönemlerde eğitim sosyolojisine olan ilginin artışı da ders kitaplarının artışıyla doğru orantılıdır.

Sociology of Education is considered as a sub-discipline of sociology. Sociology of Education examines the education as a social institution and the relationship of educational institution with other social institutions; the purpose and functions of education; socialization and education; the relationship of social problems with education; the relations between students, teachers, parents and school administration both among themselves and with each other; sociological variables affecting student success; equality of education and opportunity; the teaching profession in sociological terms; in short all issues related to education and society. The Sociology of Education, which has a wide field of study, tries to explain the phenomenon of education sociologically. Education has been the subject of sociology in the West since the end of 19th century and the beginning of 20th century. It is also possible to talk about the efforts of the Ottoman intellectuals of the 19th century to deal with education with a sociological approach in the Ottoman-Turkish modernization process. However, the teaching of Sociology of Education as a course in teacher-training institutions took place during the Republican Period. The first Sociology of Education book as a textbook was published by Nusret Köymen in 1953. In this study, it is aimed to examine the textbooks written in the field of Sociology of Education in Turkey. For this purpose, the textbooks in the field of Sociology of Education have been examined in terms of content, author and bibliography from the first Sociology of Education textbook published by Nusret Köymen in 1953 to today. The accessible Sociology of Education books are discussed and summarized one by one. As a result of the research, it was revealed that the development adventure of the Sociology of Education in Turkey determined the number and content of the textbooks written in this field and the need for them. The need and importance for Sociology of Education increased during the periods when it was taught as a course in teacher training institutions and therefore there has been increase in the number of reference books. The increment in the interest in the Sociology of Education in recent years is directly proportional to the increase in the textbooks.