Sürdürülebilir kent içi ulaşım politikalarında belediyelerin rolü: Samsun örneği

Abstract

1950'li yıllardan itibaren ulaşım sektörü ekonomik kalkınmanın temelinde görülmeye başlanmıştır. Bu yıllardan itibaren tüm dünyada ve Türkiye'de diğer ulaşım türlerine göre düşük maliyetli olan karayolu ağırlıklı ulaşım politikası benimsenmiştir. Karayolu ağırlıklı ulaşım politikası gerek doğal gerek sosyo-ekonomik çevre üzerinde çeşitli olumsuz etkilere yol açmıştır. Bu etkilerden en önemlisi artan sera gazı üretimi sonucunda ortaya çıkan iklim değişikliği sorunudur. Kentler ulaşım hizmetlerinin en yoğun şekilde gerçekleştiği ve ulaşım kaynaklı problemlerden en çok etkilenen alanlardır. 1980'li yıllara gelindiğinde kent içi ulaşım kaynaklı sorunlar dünya genelinde sürdürülebilirlik çerçevesinde daha çevreci, ekonomik, erişilebilir ve güvenli ulaşım yöntemleri ihtiyacı ile sürdürülebilir ulaşım kavramı ortaya çıkmıştır. Ulaşım hizmetleri ise Türkiye'de dünyada da olduğu gibi belediyeler tarafından işletilmekte ve yönetilmektedir. Kent içi ulaşım sorunlarının ortaya çıkmasında ve çözümünde belediyeler stratejik bir öneme sahiptir. Belediyeler, merkezi yönetimler ve uluslararası kuruluşlar tarafından belirlenen çerçeve politikaları kapsamında kent içerisinde uygulanacak ulaşım politikalarını oluşturmaktadır. Türkiye'de ise 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve 5393 sayılı Belediye Kanunu ile ulaşım hizmetleri Büyükşehir Belediyelerine devredilmiştir. Bu hizmetler belediye bütçesinden yapılan yatırımlar ya da uluslararası projeler ve fonlar ile finanse edilse de yetersiz kalmaktadır. Samsun il merkezi trafik sıkışıklığı ve ulaşım kaynaklı çevre problemleri ile karşı karşıyadır. Yoğun saatlerde trafik akışı durma noktasına gelmekte, toplu taşıma araçları ihtiyaç kapsamında yetersiz kalmaktadır. Bu duruma bağlı olarak bireysel araç kullanımı giderek artmakta, bu sebeple kent planlaması karayolu odaklı şekilde giderek büyümekte ve kentteki yaşam kalitesi düşmektedir. Samsun Büyükşehir Belediyesi ulaşım konusunda yasal sorumluluğa sahip olmakla beraber kent içi ulaşım sorunlarının çözümünde yetersiz kalmaktadır. Büyükşehir Belediyesinin kent içi ulaşıma ilişkin uzun vadeli, erişilebilir ve çevreci politikalar uygulaması ve oluşturması gerekmektedir. Yaşanmakta olan kent içi ulaşıma ait sorunlar belediyelerin uygulayacağı sürdürülebilir kent içi ulaşım politikaları ile çözüme kavuşacaktır.

Since the 1950's, transportation sector has been regarded as the foundation of economic development. Highway focused transportation policy, which is more cost-efficient than other types of transportation, has been adopted in Turkey and other countries around the world since then. Highway focused transportation policy has had a negative impact both on natural and socio-economic environment. The most important of these impacts is the climate change stemming from the increased production of greenhouse gases. As zones with most transportation services, cities are affected the most by transportation-based problems. In 1980's, with the worldwide need for more environmental, economic, accessible and safe transportation methods within the scope of sustainability, the concept of sustainable transportation emerged. As in the rest of the world, transportation services are operated and managed by the municipalities in Turkey. Municipalities are strategically important both in the emergence and the solving of urban transportation problems. Municipalities create the urban transportation policies to be implemented within the scope of policy frameworks determined by central governments and international organizations. In Turkey, transportation services have been delegated to Metropolitan Municipalities as per the Law on Metropolitan Municipalities (No 5216) and Municipality Law (No 5393). These services are funded by investments from municipality budget or international projects and funds; however, these funds remain inadequate. Samsun city center faces traffic jams and transportation-based environmental problems. During rush hours, traffic comes to a halt while public transportation fails to fulfill the needs of transport. This, in turn, causes an ever-increasing use of private vehicles, forcing a highway focused growth and lowering the quality of life in the city. Metropolitan Municipality of Samsun doesn't seem to be sufficiently provide solutions for urban transportation problems even though it is legally responsible. The Metropolitan Municipality needs to create and implement accessible and environmental long-term policies regarding urban transportation. The existing urban transportation problems can be solved through sustainable urban transportation policies implemented by municipalities.