Kolağası Ali Rızâ Efendi ve “Muhtasar Hakîkat-ı Salât” adlı risalesi

Abstract

XIX. asrın sonları XX. asrın başlarında yaşamış ve divan şiirinin son temsilcilerinden olan Kadirî-Şettârî şeyhi Erzurumlu Kolağası Ali Rızâ Efendi, nesir sahasında kaleme almış olduğu “Muhtasar Hakîkat-ı Salât” adlı, 1911 tarihli eserinde namazın rükünlerini tasavvufi yorumlar çerçevesinde işlemiştir. Çalışmamızda Kolağası Ali Rızâ Efendi’nin hayatına, mensup olduğu Şettâriyye tarikatı ile olan ilişkisine ve eserlerine dair bilgilere yer verilmiştir. Akabinde “Muhtasar Hakîkat-ı Salât” adlı eserin içeriğine dair yapılan incelemenin ardından eserin transkripsiyon alfabesi ile yazılmış hâli aktarılmıştır. Beş vakit farz namazın rükünlerinin, vitr-i vacip, cenaze ve bayram namazlarının, namaza davet olan ezanın tasavvufi hikmetlerinin izah edildiği bu eser tasavvuf edebiyatımız açısından önem arz etmektedir. Temennimiz, “Muhtasar Hakîkat-ı Salât”ın günümüz Türkçesine aktarılması vesilesiyle bu alanda yapılacak farklı çalışmalara katkı sunmasını yönünde olacaktır.

The Qadirî-Shattarî sheikh, Kolağası (adjutant major) Ali Rızâ Efendi, from Erzurum, who lived at the end of the 19th century and at the beginning of the 20th century and was one of the last representatives of the Ottoman poetry, approached to the rituals of the prayer in the framework of sufistic comments at his work named "Muhtasar Hakîkat-ı Salât" dated 1911. In our study, information about the Kolağası Ali Rızâ Efendi's life, his relationship with the Shattariyyah sect that he was a member, and his works are included. Subsequently, following the examination of the content of the work named “Muhtasar Hakîkat-ı Salât”, the version of the work written in transcription alphabet is presented. This work, in which the rituals of the five daily fardh prayers, salat al-witr, funeral and eid prayers, and the sufistic wisdom of the call to prayer are explained, is of great importance for our sufism literature. Our hope is that, by translating “Muhtasar Hakîkat-ı Salât” into modern Turkish, it will contribute to different studies to be carried out in this field.