Meme kanserinde radyoterapinin geç yan etkileri / Özden Karaoğlanoğlu; Danışman Şaban Çakır.
Özet
Işınlanan grupta değerlendirildi.Bulgular:Modifiye radikal mastektomi sonrası radyoterapi uygulanan 272 hastanın izlem süresi en az 3,en çok 131 ay olup ortalama izlem süresi 44 ay,meme koruyucu cerrahi sonrası veya primer radyoterapi uygulanan 32 hastanın izlem süresi en az 8, en çok 109 ay olup ortalama 57 aydır. Mastektomi sonrası radyoterapi uygulanan grupta 196 hastada (%72)geç yan etki görülmezken 76 hastada (%28)grad 1-4 arasında derecelendirilen geç yan etkiler saptanmıştır. 35 hastada (%13) deriye, 39 hastada (%14) akciğere, 19 hatada (%7) deri altı dokuya, 2 hastada (%0,8) kalbe ait geç yan etki görülme sıklığı %2.3 olarak bulunmuştur.Meme koruyucu cerrahi sonrası veya primer ışınlanan 32 hastanın 32 hastanın 16'sında (%50) geç yan etkiler saptanmazken 16 hastada (%50)ortaya çıkmıştır.Geç yan etkiler 13 hastada (%40.7)deride, 12 hastada (%37.5) deri altında ve 7 hastada (%21.9) akciğerde görülmüştür.Grad 3-4 geç yan etki sıklığı %6.2 olarak bulunmuştur.Mastektomi sonrası ışınladığımız hastalarda deride ortaya çıkan geç yan etkiler ile yaş,hemoglobin düzeyi, radyoterapi volümü, kemoterapi, tamoksifen kullanımı ve erken yan etki varlığı parametreleri arasında anlamlı ilişki Amaç:Meme kanseri kadınlarda en sık görülen kanser olup başarılı bir tedavi ile uzun sağkalım elde edilebilmektedir.Radyoterapi,meme kanseri tedavisinde ana tedavi modellerinden biridir. Radyoterapiye bağlı gelişen geç yan etkilerin önlenmesi ve tanınması,uzun sağkalım beklenen meme kanserli hastalar için çok önemlidir.Çalışmamızda radyoterapi uyguladığımız meme kanserli hastalardaki geç yan etki sıklığını saptamayı ve geç yan etkiler ile ilişkili olabilecek faktörleri ortaya çıkarmayı amaçladık.Yöntem:1992-1999 yılları arasında modifiye radikal mastektomi sonrası ışınlanan 272 hasta ile meme koruyucu cerrahi sonrası veya opere edilmeyerek primer ışınlanan 32 hasta iki grup halinde geç yan etkiler yönünden Radyoterapi Onkoloji Grubu ve Avrupa Kanser Araştırma ve Tedavi Organizasyonu tarafından düzenlenen skorlama sistemine göre değerlendirildi.İki grup içinde geç yan etkinin görüldüğü yer, sıklığı,derecesi ve geç yan etkiler ile ilişkili olabilecek faktörler incelendi.Bu faktörlerden yaş, hemoglobin düzeyi, tedavi volümü,kemoterapi ve tamoksifen kullanımı, erken yan etkilerin varlığıiki grup içinde incelenirken operasyon varlığı ile tipi ve toplam dozun etkisi,meme koruyucu cerrahi uygulanan veya opere edilmeyip primer saptanmamıştır.Deri altında ortaya çıkan geç yan etkilerin tamoksifen kullanan hastalarda anlamlı olarak daha az izlendiği görülmüştür.Akciğerde oluşan geç yan etkiler ileri yaş ve tedavi volümü ile ilişkili bulunmuştur.Kalpte ortaya çıkan geç yan etkilerle ve kol ödemi ile ilişkili parametre bulunmamıştır. Meme koruyucu cerrahi sonrası veya primer ışınlanan hastalarda kozmetik etkilerin doz artışı eş zamanlı tamoksifen kullanımı ve operasyona aksiller direksiyonun eklenmesi ile bozulduğu saptanmıştır. Akciğere ait geç yan etkilerin erken yan etkilerin gözlenmediği hastalarda daha fazla ortaya çıktığı görülmüştür.Sonuç:Ortaya çıktıktan sonra tedavisi kolay veya mümkün olmayan geç radyasyon etkilerinin önlenmesi için meme koruyucu cerrahi yapılmış özellikle büyük ve pandüle memeli hastalarda yüksek enerjili tedavi aygıtlarının seçilmesi uygun olacaktır.Ayrıca ışınlanacak alanların seçiminde ve tedavi volümünün belirlenmesinde titizlikle davranılmasını, ileri yaştaki hastalarda toplam radyasyon dozunda düzenleme yapılmasını ve bu hastaların daha sıkı takibini önermekteyiz.Mastektomi sonrası özellikle yüksek riskli hastalarda endikasyon var ise tamoksifine radyoterapi ile eş zamanlı başlanabileceğini düşünmekteyiz.
