İskemik beyin damar hastalığında hemotokrit ve kardiyak ejeksiyon fraksiyonunun prognoz üzerine etkisi / Yakup Türkel; Danışman Levent Güngör
Özet
Beyin damar hastalığı (BDH), tıptaki tüm gelişmeler rağmen, yüksek mortalite ve özürlülüğe neden olmasından dolayı halen en önemli sağlık sorunlarından birisidir. İskemik BDH’ de prognoz lezyonun büyüklüğü, yaş, eşlik eden kardiyovasküler hastalıklar, iskemik inme alt grubu gibi faktörlere bağlıdır. Eşlik eden demans, kandaki başvuru lökosit sayısı ve akut faz reaktanlarının klinik iyileşme ve rekürrensin göstergesi olabileceği gösterilmiştir. Kan hematokrit düzeyi ve kardiyak ejeksiyon fraksiyonun iskemik inmeden sonra prognoz üzerine etkisini araştıran çok az sayıda çalışma bulunmaktadır. Aslında yüksek hematokrit ve düşük fraksiyonu inmeden hemen sonra serebral kan akımını azaltıp penumbrayı genişleterek prognozu kötüleştirebilir.Bu çalışmada başvuru hematokrit değeri ve kardiyak ejeksiyon fraksiyonun, altı aylık dönem sonundaki ölüm, iskemik inme rekürrensi ve fonksiyonel iyileşme üzerine etkileri araştırmak amaçlanmıştır.Bu çalışmaya Ocak 2006 ile Mayıs 2009 tarihleri arasında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Kliniğine başvuran, 652 iskemik beyin damar hastası dahil edildi.389 hasta çeşitli nedenlerle 6 aylık izlemede kayboldu. Serebral ven trombozu olan 24, geçici iskemik atak olan 10 ve intravenöz trombolitik tedavi uygulanan 6 hasta çalışma dışı bırakıldı. Böylece çalışmaya 6 aylık izlemi olan toplam223 dâhil edildi. Her hasta için yaş, cinsiyet, hipertansiyon, kronik arter hastalığı, atriyal fibrilasyon, diabetes mellitus, hiperlipedimi, inme öncesi iskemik atak öyküsü varlığı kaydedildi. Laboratuar incelemeleri ile iskemik inme alt grubu belirlendi.Başvuru kan basıncı, başvuru kan şekerive hematokrit değeri, sol ventrikül hipertrofisi (SVH) varlığı, transtorasik ekokardiyografi ile ölçülen kardiyak ejeksiyon fraksiyonu kaydedildi. Hastaların başlangıçtaki ve 6 aydaki NIHSS, modifiye Rankin ve Barthel skorları belirlendi. Hematokrit değeri %38 ve üzerinde olanlar yüksek, %38 altında olanlar düşük hematokrit değeri olarak, ejeksiyon fraksiyonu %40 ve üzerinde olanlar normal ejeksiyon fraksiyonuna sahip, %40 ‘in altında olanlar düşük ejeksiyon fraksiyonuna sahip hastalar olarak 2 gruba ayrıldı.Çalışma için sonlanım noktası belirlendi; inmeden sonraki 6 ay içinde ölüm ya da rekürren iskemik inme olması ve 6. aydaki iyileşme düzeyi.İskemik BDH’ de mortalite üzerine hematokrit değerinin bir etkisi bulunmadı (p>0,05). Kardiyak ejeksiyon fraksiyonu %40 ve altında olan hastalarda 6 aylık mortalite oranı daha yüksekti (p<0,05). Ancak bu etki çok değişkenli analizlerde ortadan kalkıyordu. Çok değişkenli analizler sonunda, kadınlarda, koroner arter hastalığı olanlarda ve glikoz değeri 180 mg/dl ve üzerinde olanlarda 6. ay sonundaki ölüm oranı istatistiksel anlamlı düzeyde yüksek bulundu (p<0,05).İleri yaştakilerde, atriyal fibrilasyonu olanlarda, kardiyoembolik inmelerde, başvuru ortalama kan basıncı 120mmHg ve üzerinde olanlarda iskemik inmeden sonra ölüm riski tek değişkenli analizlerde yüksek bulundu, ama bu faktörlerin mortalitiye etkisi çok değişkenli analize yerleştirildiğinde ortadan kalkıyordu. Tekli ve çok değişkenli analizlerde, 6 ay sonundaki fonksiyonel iyileşmeye etkisi olan tek parametre hematokrit düzeyi idi. Hematokrit değeri %38 altında olanlarda 6 ay sonunda nörolojik ve fonksiyonel düzelme daha iyi bulundu.Cinsiyet ve yaşın, hipertansiyon, diabetes mellitus, koroner arter hastalığı, atriyal fibrilasyon, hiperlipedimi ve sol ventrikül hipertrofisi varlığının, GİA öyküsünün, inme alt tipinin, başvuru glikoz değerinin, ortalama kan basıncının, hematokrit değerinin ve düşük ejeksiyon fraksiyonunun 6. aydaki iskemik inme rekürrensi üzerine bir etkisi yoktu (p>0,05=.Hematokrit değeri yüksek olanlarda inme sonrası 6. aydaki nörolojik ve fonksiyonel iyileşme daha azdır. Bu, yüksek hematokritin hipervizkoziteye yol açarak iskemik penumbradaki perfüzyonu azaltmasına bağlı olabilir. Hematokrit dışında değerlendirmeye alınan hiçbir faktörün 6. ay sonundaki fonksiyonel skorlara bir etkisi gözlenmemiştir.İnme sonrası mortaliteyi belirleyen faktörler, kadın cinsiyet, eşlik eden koroner arter hastalığı olması ve yüksek başvuru serum glikoz düzeyidir. Kardiyak ejeksiyon fraksiyonun düşük olması da inme sonrası mortaliteyle ilişkili olabilir.
