Varis dışı üst gastrointestinal sistem kanamalı hastaların analizi / Gülali Aktaş; Danışman Ahmet Bektaş

Abstract

Üst gastrointestinal sistem kanaması önemli morbidite ve mortalitesi olan bir tıbbi bir sorundur. Mortalitesi yaklaşık %10 civarındadır. Varis dışı üst gastrointestinal sistem kanamalarının çoğu spontan olarak durmakta ancak bu hastalarda tekrarlayan kanamalar önemli morbidite ve mortaliye yol açmaktadır. Bu çalışmada hastanemize varis dışı üst gastrointestinal sistem (ÜGİS) kanamasıyla başvuran ya da hastanede yatarken varis dışı ÜGİS kanaması gelişen hastaların epidemiyolojik ve etyolojik özelliklerini belirlemek, uygulanan tedavi yöntemlerinin sonuçlarını izlemek, konuyla ilgili üniversitemiz hastanesinde güncel veri elde etmek, literatürle karşılaştırmak ve eksik olduğumuz konularda çalışma yapmak amaçlanmıştır.Çalışmamıza Nisan 2004 ile Haziran 2007 arasında hastanemiz endoskopi ünitesine varis dışı ÜGİS kanamasıyla başvuran 18 yaş ve üzeri 709 hasta dâhil edilmiştir. Hastaların genel özellikleri, başvuru şikâyetleri, fizik muayene bulguları, şikâyet başlangıcıyla başvuru arası geçen süre, başvuruyla endoskopi arası geçen süre, ek hastalıkları, kullandıkları ilaçlar, alışkanlıkları, başvuru laboratuar bulguları kaydedildi. Gerekli olan hastalara endoskopik tedavi yapıldı. Hastanede yatış süresi, cerrahi tedavi uygulanan hastalar, yapılan replasman tipi ve miktarı ve 30 gün takip süresince mortaliteleri kaydedildi.Çalışmaya alınan 709 hastanın %30,9’u kadın %69,1’i erkekti. Hastaların yaş ortalaması 59,2±0,6 yıl idi. Hastaların 609’u (%85,9)ayaktan başvururken 100 hasta (%14,1) başka sebeplerle hastanede yatarken ÜGİS kanaması geçirerek endoskopi ünitemize başvurdular. Hastaların başvuru şikâyetleri arasında %13,1 hematemez, 561,9 melena, %23 hematemez ve melena, %1,3 hematokezya ve %0,7 presenkop/senkop uer almaktaydı. Hastaların %80’indevital bulgular normal iken %7,6’sı taşikardi ve yine %7,6’sı şok ile başvurdular. Vakaların %3’ü sempton başlangıcından sonra ilk iki saatte, %69,4’ü 2-24 saat arasında, %27,6’sı 24 saatten sonra hastanemize başvurdular. Hastaların %72,6’sının endoskopisi başvurudan sonraki ilk 24 saat içerisinde gerçekleştirilirken %27,4’ünün endoskopisi ilk 24 saatten sonra yapıldı. Hataların %73,5’indeek hastalık ya da hastalıklar mevcutken %26,5’inde ek hastalık yoktu. 523vakada ilaç kullanımı yoktu. Sadece NSAİİ kullanımı oranı %29,9 sadece Aspirin kullanımı oranı %28,2 Heparin/oral antikoagülan kullanım oranı %6,2 kortikosteroid kullanım oranı %3,1 olarak saptandı. Hastalarda %53,9 sigara, %13,8 alkol alışkanlığı mevcuttu. Hastaların endoskopilerinde %58,9 peptik ülser (duodenal ülser %31,gastrik ülser %20,7, düodenal ve gastrik ülser %4,1, anastomoz ülseri %3,1)saptandı. 125 hastada (%17,6) eroziv hastalık, 17 hastada (52,49 Mallory Weiss Sendromu, 15 hastada (%2,1) anjiodisplazi, 28 hastada (%3,9) tümör, 36 hastada (%5,1)özefajit izlendi. Peptik ülser kanamalı hastaların 24’ü (%5,7)Forrest 1a, 74’ü (%17,7) Forrest 1b, 61’i (%14,6) Forrest 2a, 24’ü(%5,7) Forrest 2b, 17’si (%4,1)Forrest 2c ve 218’i (%52,2) forrest 3 grubu idi. ÜGİS kanama nedeniyle ölen hastaların yaş ortalaması 65,7 iken sağ kalanların yaş ortalaması 58,6 olarak bulundu (p<0,05). Mortalite ile hastalarda kronik böbrek yetmezliği (p=0.001), malignite (p<0,001) bulunması, hastaların taşikardi (p<0,001) ile başvurması, ortalama başvuru hemoglobin değerinin düşük olması (p<0,001), endoskopik tanı olarak anjiodisplazi (p<0,05) veya tümör (p<0,001) saptanması, yatarken ÜGİS kanama geçirilmesi (p0,001) arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu. Ölen hastalarda ortalama yatış süresinin (14±1,7 gün ) sağ kalan hastalardakinden (4,1±0,2 gün) uzun olduğu belirlendi (p<0.001). Rockall skorunun 6’nın üzerinde olmasının prognozu belirlemedeki sensitivitesinin %94 spesifitesinin %82 olduğu saptandı. mortalitenin nonsteroid antiinflamatuar ilaç ya da aspirin kullanımıyla, cinsiyetle, sigara ya da alkol kullanımıyla, kanamanın görüldüğü mevsimle ve endoskopi yapılması için geçen süreyle ilişkisi olmadığı saptandı.Sonuç olarak çalışmamızda ÜGİS kanamalarında mortalite için en önemli risk faktörlerinin hastalarda 6’nın üzerinde Rockall skoru varlığı, şok ile hastaneye başvurulması, yandaş hastalıklarının bulunması ve ÜGİS kanamasının hastanede yatarken başlaması olduğu belirlenmiştir. Rockall skorunun altının üzerinde olması yeniden kanama için de en önemli risk faktörü olarak saptanmıştır. Bunun endoskopik aktif kanama varlığı izlemektedir.