Multipl skleroz hastalarında kemik metabolizması ve klinik değişkenlerle olan ilişkisi / Tülay Terzi; Danışman Berna Tander
Özet
Amaç : genç erişkinlerde özürlülüğe neden olan hastalıkların başında gelen multipl sklerozda (MS) kemik mineral yoğunluğu(KMY) immobilizasyon, steroid-immünosüpresan kullanımı ve sitokinler gibi birçok nedenden kaynaklanmaktadır. Ms li hastalarda kendi yaş grubunda ki sağlıklı yetişkinlerden daha hızlı kemik kaybı olmaktadır. Biz çalışmamızda immobilizasyondan bağımsız olarak hastalığın seyrinde ortaya çıkabilecek kmy ve kemik döngüsü laboratuvar göstergelerindeki değişiklikleri göstermeyi amaçladık.Hastalar veMetod: Çalışmaya üreme döneminde olan 52 kadın relapsing remitting MS (RRMS) hastası ve osteoporoz (OP) için bilinen bir risk faktörü ve yine üreme döneminde olan 41 kadın kontrol grubu olarak alındı. MS li hastaların fonksiyonel durumlarını değerlendirmek için genişletilmiş özgürlük skalası (EDSS) skoru ve fonksiyonel bağımsızlık ölçeği (FIM) kullanıldı. Hastaların dual energy X-ray absorbsiyometri (DEXA) yöntemiyle lomber ve femur kmy ölçüldü. OP tanısı bu teknikle elde edilen değerlerle konuldu. Kemik döngü hızını belirlemek amacıyla serum osteokalsin , serum 25-OH vit D3 , intakt paratroid hormon (PTH) , kalsiyum (Ca) , fosfor(P) , total alkalen fosfataz (ALP) ve idrar pridinolin(PRD) ile idrar deoksipridinolin (PDP) düzeyi ölçüldü. Çalışma sonucunda elde edilen veriler SPSS 13.0 istatistiksel paket proğramına aktarılarak analiz edildi.Bulgular: Hastaların ortalama yaşı 36,9±7,42 yıl idi. Ortalama atal sayısı 3,51±2,18(min=2, max=9), ortalama EDSS skoru 2,24±1,77( min=0, max=5) idi. 29 hasta (%55,8) hastalık süresince en az 1 kez pulse steroid kullanmıştı. Hastaların 22 si (44,8) immünomodülatör tedavi almaktaydı. Hastaların hiçbirisi hastalık süresince immünosüpresan tedavi , oral steroid ve en son 3 ay içerisinde pulse steroid kullanmamıştı. Hasta ve kontrol grubu arasında ortalama yaş, boy, kilo, vücut kitle endexi, eğitim süresi, ve osteoporoz risk sorgulama skoru açısından istatistiksel anlamlı fark bulunmadı.(p>0,05). Hasta grubunda kontrol grubuna oranla 25-OH vit D3 ve osteokalsin düzeylerinin daha az PTH,ALP,PYD ve DPD düzeylerinin ise daha yüksek olduğu gözlendi. Hasta grubunda L2-4 KMY , L2-4 Z skoru, femur boynu ve trokanter KMY, femur T skoru , femur Z skoru kontrol grubuna göre istatistiksel anlamlı oranda düşük bulundu (p<0,05). Hem pulse steroid hemde immünomodülatör tedavi kullanımı ile kemik döngüsü laboratuvar göstergeleri ve KMY ölçümleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu. Ortalama EDSS skoru ile kemik döngüsü laboratuvar göstergeleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki yoktu. Bununla birlikte ortalama EDSS skoru ile L2-4 ve femurdan elde edilen tüm KMY ölçümleri arasında istatisitksel olarak negatif kolerasyon vardı. FIM total ve motor skoru ile femurdan elde edilen kmy değerleri arasında anlamlı ilişki vardı. Hastalık süresi arttıkça lomber ve femur boynundan elde edilen kmy değerlerinde azalma olduğu gözlendi. Osteokalsin , pridinolin, deoksipridinolin ve alkalen fosfataz düzeyleri ile L2-4 ve femurdan elde edilen kmy ölçümleri arsında istatistiksel olarak anlamlı ilişki yoktu.Sonuç: Bu çalışma hastalık süresi atak sayısı ve fonksiyonel kapasitedeki azalmayı MS de KMY yi etkileyen ana faktörler olarak göstermekle birlikte olgularımızın tümünün ambulatuvar olması fonksiyonel kapasitedeki azalma ile KMY arasındaki anlamlı ilişkinin kesin olarak yorumlanmasını zorlaştırmaktadır. Fonksiyonel kapasitelerdeki azalma dışında 25-OH vit D3, PTH , immünolojik faktörler ve sitokinler ( TNF – alfa, IL-1, IL-6, IL-2 vb.) MS de görülebilen KMY değişikliklerine katkıda bulunabilir.ANAHTAR KELİMELER: multiple skleroz, osteoporoz, kemik mineral yoğunluğu, kemik döngüsü biyokimyasal göstergesi
