Hadisleri tedvin ve tasnif düşüncesinin tarihsel seyri / Salih Şengezer; Danışman Yavuz Ünal

Abstract

Çalışmamızda hadislerin tesbit,tedvin ve tasnif edilmesi düşüncesinin; hadislerin doğuşundan itibaren tasnif döneminin sonuna kadar gösterdiği gelişimin izlenmesi ve sosyo-politik olgularla ilişkili olan sürecin izlerinden hareketle hadis edebiyatı eserlerine yansıma şeklinin tespit edilmesi amaçlanmıştır.Hadislerin yazılması düşüncesi Hz.Peygamber'den beri var olduğu için çalışmamız Nübüvvetin ilanından hadis edebiyatı türlerinin en nadide örneklerinin görüldüğü hicri IV.yüzyılın başlarına kadar geçen zaman dilimini içine almaktadır.Ayrıca bu zaman dilimi içerisinde tedvin ve tasnif düşüncesini etkileyen etmenler ve bu etmenlerin eserlerdeki izleri üzerinde de durulmaktadır.Konuyla ilgili doğrudan bilgi veren kaynaklar yetersiz olduğu için konunun incelenmesinde ulaşılan tedvin ve tasnif mahsulü eserlerden hareketle bir takım çıkarımlar yapılmıştır.Düşüncenin ürüne dönüşmediği noktalarda ise düşünceye dair rivayetleri incelemek suretiyle bazı tespitler yapma yoluna gidilmiştir. Çalışmamızın sonucunda Hz.Peygamber zamanından itibaren yazılmış olan hadislerin tedvinine dair düşüncenin Hz.Ebu Bekir'den itibaren var olduğunu ve bu düşüncenin önce ömer b.Abdülaziz'in sonra Hişam b.Abdülmelik' in emriyle hayata geçirildiğini ve İbn Şihab ez-Zührinin tedvin düşüncesine çok büyük katkılarının olduğunu söyleyebiliriz.Tasnif döneminde ise tasnif düşüncesinin dönemin tartışmalarına cevap ve problemlerine çözüm sunma amacıyla şekillendiğine farklı gayelerle değişik tasnif sistemlerinin kullanıldığını da ifade etmemiz mümkündür.