Sözleşmeli öğretmenlik uygulamasının öğretmenler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi (Trabzon ili örneği)/ Zübeyde Çolak Ölmez ; danışman Sabit Menteşe
Özet
Bu araştırma Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi ilköğretim okullarında görev yapan sözleşmeli öğretmenlerin ve okul müdürlerinin, sözleşmeli öğretmenlik uygulamasının sözleşmeli öğretmenler üzerindeki etkilerine ilişkin görüşlerini değerlendirme amacıyla yapılmıştır.Araştırma kapsamında; motivasyon kavramı ve motivasyon teorileri ayrıntılı olarak ele alınmış, yapılan araştırmalar incelenmiş, konuya ilişkin inceleme uygulama çalışması gerçekleştirilmiştir.2008- 2009 Eğitim-Öğretim yılında, Trabzon İl merkezi ve bağlı 19 ilçe sınırları içerisinde bulunan resmi ilköğretim okullarında toplam 363 sözleşmeli öretmen ve 819 okul yöneticisi çalışmaktadır. Araştırmaya veri sağlaması açısından, amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan, kolay ulaşılabilir durum örneklemesi ile 8 sözleşmeli öğretmen ve 9 okul yöneticisi seçilmiştir. Araştırmaya katılan sözleşmeli öğretmen ve okul yöneticilerin sözleşmeli öğretmenlik uygulamasının öğretmenler üzerindeki etkilerine ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla yapılan görüşmeler için 'yarı yapılandırılmış görüşme fonu' veri toplama aracı olarak geliştirilmiştir. Görüşme sürecinde video kayıt cihazı kullanılmış daha sonra ses kayıtları bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Verilerin analizinde QSR Nvivo 7.0 programından yaralanılmıştır. Verilerin analizi için nitel araştırma tekniklerinden olan "sürekli karşılaştırmalı analiz" ve" içerikli analizi" teknikleri kullanılmıştır. Görüşme analizinde elde edilen bulgular incelendiğinde; sözleşmeli öğretmenler ile ilgili yapılacak resmi işlemlerde bir standardın olmayışı ilçeler arasında farklı uygulamaların olmasına neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul yöneticilerin sözleşmeli öğretmenlerin özlük haklarını yeterince incelememeleri sözleşmeli öğretmenlerin hak kayıplarına, iş arkadaşları tarafından kabullenilmemelerine ve örgütleri ile özdeşleşememelerine neden olmaktadır. Sözleşmeli öğretmenler ile ilgili elde edilen diğer sonuç sözleşmeli öğretmenlerin sözleşmelerinin geçersiz kılınacağı kaygısının okul yöneticileri ve öğrencileri ile ilişkilerini olumsuz etkilediği yönündedir. Sözleşmeli öğretmenler daha çekingen davranmayı tercih etmektedir. Sözleşmeli öğretmenlik uygulamasının eksik yönleri, uygulama başladığı tarihten bu yana giderilmeye çalışılmıştır. Sınırlı haklarla çalışan sözleşmeli öğretmenler için birçok yönde sınırlamalar kaldırılmaya çalışılmıştır. Ancak okul yöneticilerinin, kadrolu öğretmenlerin, müfettişlerin, velilerin uygulamaya ilişkin bilgilerini güncellemedikleri ve sözleşmeli öğretmenlere hala "geçici öğretmen" gözü ile baktıkları görülmüştür. Bu durum, sözleşmeli öğretmenlerin motivasyonlarını olumsuz etkilemektedir. Sözleşmeli öğretmenler sıklıkla kadrolu öğretmenliğe geçirilecekleri ya da kadrolu öğretmenler ile özlük haklarının eşitleneceğini beklentisi içerisinde olduklarını ifade etmişlerdir. Sözleşmeli öğretmenler bu düşüncelerle mesleklerinde kalmaya istekli görülmüşlerdir. Çalışmanın son bölümünde araştırma sonuçları değerlendirilerek, sonuçlar doğrultusunda öneriler verilmiştir.