Penatal dönemde uygulanan diklofenak sodyumun dört haftalık sıçanların nervus medianusuna etkisinin araştırılması / Ebru Ayrancı ; danışman Süleyman Kaplan
Özet
Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçların, farklı yollarla organizmaya etki ettikleri bilinmektedir. İntrauterin hayatta bu ilaçların kullanılması plasenta ve fetüse ait bazı damarları genişletirken bazı damarlarında daralmasına ve kapanmasına neden olabilmektedir. Bu tür etkileri olan ilaçların sinir sistemi üzerinde etkilerin olabileceği beklenebilir. Median sinir ön kolda, bilek ve parmakların içe bükülmesini sağlayan kasları innerve eden; avuç içi ve parmak uçlarına dallar veren bir sinirdir. Bu önemi nedeniyle araştırma bölgesi olarak postnatal dört haftalık sıçanların median siniri seçildi ve prenatal dönemde kullanılan diklofenak sodyumun postnatal 4. haftada median sinir üzerinde oluşturabileceği olası etkilerin araştırılması amaçlandı.Bu amaçla çalışmada kullanılan Wistar albino cinsi, erişkin dişi sıçanlar ile erkek çiftleşmeye bırakıldı 8150-200gr; n=6). Çiftleşme sonrası vajinal plak gözlenen gebe kaldığı kabul edilen sıçanlar üç gruba ayrıldı. Bunlar hiçbir işlemin yapılmadığı kontrol (Kont.), serum fizyolojik uygulanan (SF) grup ve diklofenak sodyum (DS) uygulanan gruptur. SF ve DS grupların her ikisi gebeliklerin 5. gününden 19. gününe kadar, SF grubuna günlük 1ml/kg serum fizyolojik; DS grubuna ise aynı sürede günlük 1ml/kg diklofenak sodyum enjekte edildi. Doğumdan sonra 4. haftada sakrifiye edilen erkek ve dişi sıçanların sağ nervus medianusları disseke edildi. Elektron mikroskobik takibi yapılan median sinir örneklerinden elde edilen 1?g kalınlığındaki kesitler toluidine mavisi ile boyandı. Kesitlerde bilgisayar destekli sterolojik analiz sistemi (CAST- GRID) kullanılarak akson sayısı, akson alanı ve myelin kılıf kalınlığı analizi yapıldı.Analizlerden elde edilen bulguların istatistiksel olarak değerlendirilmesi sonucunda erkek sıçan grupları arasında akson sayısı bakımından anlamlı bir fark olmadığı; buna rağmen akson alanı ve myelin kılıf kalınlığı ölçümlerinde gruplar arasında anlamlı fark olduğu gözlendi. Dört haftalık dişi sıçanlardan oluşan kontrol, serum fizyolojik ve diklofenak sodyum gruplarına ait örnekler üzerinde yapılan eş ölçümler sonucunda; gruplar arasında akson sayısı, akson alanı ve myelin kalınlığı bakımından anlamlı bir fark olmadığı görüldü. Serum fizyolojik ve diklofenak sodyum uygulanan gruplarda hiçbir parametre açısından cinsiyete bağlı bir fark bulunmadı. Buna karşın, kontrol grubunda erkek ve dişi sıçanlardan elde edilen sinir örnekleri üzerinde yapılan akson sayısı, akson kesit alanı ve myelin kılıf kalınlığı değerlendirmesinden elde edilen sonuçlara göre; sözü edilen grupların tüm parametreler açısından aralarında anlamlı ölçüde fark olduğu gözlendi.Diklofenak sodyum grubundan elde edilen median sinir örneklerinde uygulanan diklofenak sodyuma bağlı olarak herhangi bir makroskobik anormallik gözlenmedi. Fakat yer yer myelin kılıflarda büzüşme ve dejenerasyonun olduğu mikroskobik incelemede tespit edildi. Dişilerde kontrol ve deney grupları arasında hiçbir parametre bakımından anlamlı bir fark yokken, erkek sıçanlarda gruplar arasında bir farkın olması; dişilerde periferik sinir gelişiminin erkeklere göre daha iyi korunduğunu düşündürmektedir. Gebelerde diklofenak sodyum gibi ilaçların kullanımının kaçınılmaz olduğu durumlarda, daha düşük dozda uygulanmasının gerekli olduğu unutulmamalıdır.
