Kanser tarama merkezine başvuran kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının erken tanı bilgi ve uygulamalarına etkisi / Hacer Gök Uğur; Danışman İlknur Aydın Avcı

Abstract

Bu araştırma kanser tarama merkezine başvuran kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının erken tanı bilgi ve uygulamalarına etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.Araştırmanın evrenini Ordu İli Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezi’ne 01.02.2009 01.05.2009 tarihleri arasında başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden 307 kadın oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından literatür doğrultusunda geliştirilen 37 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını belirlemek için 52 sorudan oluşan, Walker(1987) ve arkadaşları tarafından geliştirilen, ülkemizde geçerlilik güvenirliği Bahar ve arkadaşları tarafından (2008) yapılan "Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II" kullanılmıştır. Elde edilen veriler SSPS 15,0 paket programı ile bilgisayar ortamında değerlendirilmiştir. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde; yüzdelik hesaplama, aritmetik ortalama, varyans analizi, t testi, t test ve Mann Whitney U testi kullanılmıştır.Araştırmada elde edilen verilere göre; kadınların çoğunluğu kendi kendine meme muayenesi (KKMM)’ni bilip, uygulamakta çok az bir kısmı düzenli KKMM yapmaktadır. Kadınların mamografi, klinik meme muayenesi ve smear testine ait erken tanı uygulamaları düşük bulunmuştur. Araştırma kapsamındaki kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği puan ortalamaları iyi düzeyde olup, kadınlar ölçek alt boyutlarından en fazla puanı kişiler arası ilişkiler, en düşük puanı ise fiziksel aktivitelerden almışlardır. Kadınların yaş, eğitim durumu, en uzun süre yaşanılan yer, çalışma durumu, aylık gelir durumu, menopoza girme durumu, yakınlarında meme kanseri olma durumları ile ölçek puanları arasında istatistiksel olarak ilişkili olduğu bulunmuştur (p<0,05). Kadınların meme ve serviks kanserinin erken tanısına yönelik bilgi ve uygulamaları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasında ilişki olduğu saptanmıştır(p<0,05). Erken tanı yöntemlerini bilen ve uygulamalarını sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının daha yüksek olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur(p<0,05).Bu araştırma, kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının erken tanı ve uygulamalarını etkilediğini göstermektedir. Elde edilen sonuçlar, halk sağlığı hemşireleri tarafından kadınların sağlıklı yaşam biçimi, kanserde erken tanı bilgi ve uygulamalarına yönelik yapılacak eğitimlerin sağlık davranışlarını geliştirmesi ile erken tanıda etkin olacağını gösterir niteliktedir ve önemlidir.