Beyinde çinkonun sebep olduğu hücre ölümüne verapamilin etkisi / Şerif Demir; Danışman Cafer Marangoz.
Abstract
Alkolün merkez sinir sisteminin farklı bölgelerinde farklı hasara sebep olduğu bilinmektedir. Merkez sinir sistemi hücre membranları doymamış yağ asitlerince zengin olması ve oksijen tüketiminin fazla olması nedeniyle oksidatif strese karşı daha duyarlıdır. Lipid peroksidasyon biyolojik sistemler için toksik bir olgudur ve etanol serbest radikal oluşumunu artırarak veya antioksidan sistemi etkileyerek lipid peroksidasyonu oluşturabilir. Glutatyon ve total tiol antioksidan sistemin önemli birimlerindendir. Bu iki sistem canlı organizmayı serbest radikallerin hasarından korur. Çalışma biyokimyasal ve histolojik olarak yapıldı. Hayvanlar 8 gruba ayrıldı. Gruplar sırasıyla GrupI (su) GrupII (%10 etanol), GrupIII (%25 etanol), GrupIV (%35 etanol), GrupIe (vit E ,100 mg/kg/gün i.p) GrupIIe (Vit E + %10 etanol), GrupIIIe (vit E + %25 etanol), GrupIVe (vit E + %35 etanol) olarak belirlendi Herbir biyokimyasal grupta 10 ar, histolojik grupta 5 er olmak üzere 120 hayvanda yapıldı. Etanol, Vitamin E + etanol verilen sıçanların beyin ve beyinciklerinde lipid peroksidasyon (TBARS), glutatyon(GSH), total tiol (SH) seviyesi araştırıldı. Biyokimyasal çalışma için kullanılan hayvanların kafası kesildikten sonra yapay beyin solusyonuna (ACSF, 4 0C) alındı. Aynı sıvı içinde beyin ve beyincik çıkarıldı. Beyincik dokusu 0.1 M fosfat tamponunda (pH= 7.4) ultrasound homojenizatörde 200 mg doku olarak homojenize edildi. Beyin hemisferleri ise 400 mg doku olarak homojenize edildi. Histolojik çalışmada kullanılan deney hayvanları intrakardiyal yoldan nötral formalinle perfüze edildi. Beyinler glikol metakrilata gömüldü. Daha sonra bloklar horizontal olarak 40 mikron kalınlığında kesildi. Her 10 kesitten biri alınarak cresyl violet ile boyandı Sağ ve sol hipokampus optik fraksiyonlama tekniğiyle sayıldı. Etanol (%10, %25, %35) verilen sıçan beyinlerinde toplam lipid peroksidasyon artışı sağ hemisferde sırasıyla %34, %32, %33 sol hemisferde ise; %37, %33, %42 oranında bulundu, Etanol + vit E gruplarında lipid peroksidasyon artma yüzdeleri ise; sağ hemisferde; %13, %13, %16; Sol hemisferde ise %11 ,%20, %16 olarak bulundu. Sadece etanol verilen gruplarda glutatyon azalma yüzdeleri sağ hemisferde; %19, %28, %35; Sol hemisferde ise %19, %29, %32 olarak tespit edildi. Etanol + vit E gruplarında ise sağ hemisferde; %6, %5, %2 sol hemisferde ise; %7, %7, %8 olarak bulundu. Etanol ve etanol + Vit E gruplarının sağ ve sol hemisferinde glutatyon seviyeleri arasında anlamlı bir farklılık yoktu. Total tiol düzeylerinin azalma yüzdeleri etanol verilen gruplarda sağ hemisferde; %14, %21, %20; Sol hemisferde ise %15, %18, %21, olarak tespit edildi. Etanol + vit E gruplarının ise sağ hemisferde; %,4, %4, %9 sol hemisferde ise;her üç grupta sırasıyla %4, %,5, %6, olarak belirlendi. Etanol verildikten sonra beyincikte lipid peroksidasyon düzeylerine bakıldı ve, %10, %25, %35' lik gruplar için azalma yüzdeleri sırasıyla %58, %68, %66 olarak bulundu. Aynı gruplar için glutatyon azalma yüzdeleri; %23, %27, %28 olarak bulundu. Total tiol azalma yüzdeleri ise; %5, %15, %21 olarak belirlendi. Etanol alan sıçanların sağ ve sol hipokampusunda toplam hücre sayısı güvenilir ve tarafsız stereolojik teknikler (optik fraksiyonlama) kullanılarak tespit edildi. Etanol verilen hayvanların sağ ve sol hipokampuslarında toplam nöron sayıları kontrole göre anlamlı bir şekilde azaldı. %10, %25 ve %35'lik etanol konsantrasyonlarında nöron sayılarındaki azalma sırasıyla; Sağ hipokampusta : %50, %54 ve %66; Sol hipokampusta : %52, %53 ve %61 oranında tespit edildi. Vitamin E uygulanması sağ ve sol hipkampusta hücre kaybını azaltmıştır. Etanol + vit E gruplarında ( %10, %25, %35 ) sağ hipokampusta %40, %32, %27; sol hipokampusta; %40, %37, %25 oranında piramidal hücrelerde azalma bulunmuştur. Biyokimyasal ve histolojik çalışmalar etanolün sinir sisteminde nörotoksik etkili olduğunu göstermektedir. Etanol bu etkisini lipit perosidasyonu artırarak ve antioksidan sistemini baskılayarak yapmaktadır. Bu çalışmada etanolün beyinde ve beyincikte lipit peroksidasyonunu artırdığını glutatyon ve total tiol seviyelerini düşürdüğünü bulduk. Hipokampusta ise etenol piramidal hücre kaybına sebep olmuştur. Vitamin E verilmesi ise beyin ve beyincikte lipid peroksidasyonu azaltmış gutatyon ve total tiol seviyelerini yükseltmiştir. Merkez sinir sistemi etanolden farklı düzeyde etkilenmektedir.
