Bafra ovası topraklarının çinko fransiyonlarının dağılımı ve bitkiye yarayışlarının belirlenmesi / Songül Rakıcıoğlu; Danışman Ahmet Korkmaz.

Abstract

Bu araştırmada Bafra Ovası topraklarında çinko fraksiyonlarının dağılımı ve arpa bitkisine yarayışlılığının saptanması amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla ;ovayı temsil edecek şekilde yüzeyden (0-20 cm) alınan 46 toprak örneğinde toplam çinko alınabilir çinko ve diğer çinko fraksiyonları belirlenerek bitkiye yarayışlılık durumları araştırılmıştır. Toprakların toplam çinko kapsamları 26.26-112.11 ppm arasında değişmekte olup toplam çinko miktarları ile kil oraganik madde katyon değişim kapasitesi (KDK) değerleri arasında önmeli pozitif ilişkiler belirlenmiştir. Toprak örneklerinin değişebilir çinko kapsamları toplam çinkonun %0.39-1.61 arasında elde edilmiş ve bu fraksiyon değerleri ile pH değerleri arasında negatif bir ilişki saptanmıştır. Topraklarda organik bağlı çinko toplam çinkonun %0.01-0.1'ni oluşturmaktadır. Organik bağlı çinko ile toprak özelikleri arasında ise önemli bir ilişki bulunamamıştır. Toprakların kristal demir oksitlere bağlı çinko kapsamı toplam çinkonun %4.512-33.47'si olarak belirlenmiş ve bu fraksiyonların değerleri ile pH ve kireç kapsamları arasında negatif ilişkiler elde edilmiştir. Topraklarda toplam çinkonun %7.60 - 30.35'ini amorf demir oksitlere bağlı çinko kapsamının oluşturduğu ve bu kısmın da pH organik madde ile pozitif ilişkiler verdiği saptanmıştır. Toprak örneklerinin artık çinko kapsamları toplam çinkonun %22-83.80'i arasında değişmiştir. Yine toprakların artık çinko kapsamları ile kil organik medde KDK değişebilir K ve Ca+Mg değerlerie arasında istatistiksel olarak pozitif önemli ilişkiler bulunmuştur. Araştırma konusu toprak örneklerinde yetiştirilen arpa bitkisinin çinko kapsamı 1.58-67.77 ppm arasında ve çinko alımlarının ise 12.81-39.92 mg/saksı arasında değiştiği belirlenmiştir. Arpa bitkisinin çinko kapsamları ile alınabilir fosfor KDK kil ve değişebilir Ca+Mg değerleri arasında negatif önemli ilişkiler tespit edilmiştir. Yine bitkilerin çinko alımları ile kil pH organik madde ve değişebilir katyonlar arasında da negatif önemli ilişkiler saptanmıştır. Arpa bitkisinin çinko kapsamı ile DTPA ile ekstrakte edilebilir yarayışlı çinko amorf demir oksitlere ve kristal demir oksitlere bağlı çinko kapsamları arasında pozitif önemli ilişkiler elde edilmiştir.Bitkilerin çinko alımları ile toplam çinko ve artık çinko kapsamları arasında negatif önemli kristal demir oksitlere bağlı çinko ve DTPA ile ekstrakte edilebilir çinko arasında ise pozitif önemli ilişkiler saptanmıştır. Toprakların yarayışlı fosfor kapsamı ve reaksiyonunun(pH) arpa bitkisinin çinko alımı ve çinko kapsamı üzerine önemli düzeyde etki ettiği ortaya koyulmuştur. Diğer taraftan söz konusu toprak özelliklerinin farklı çinko fraksiyonlarının alımında da önemli oldukları saptanmıştır.