OMU Kurupelit Yerleşkesi'nin farklı yerlerinde yetişen domuz ayrığı (Dactylis glomerata ssp glomerata L.) bitkilerinin bazı fenolojik, morfolojik, tarımsal ve sitolojik özelliklerinin belirlenmesi / Hanife Mut; Danışman İlknur Ayan, Cengiz Sancak.
Özet
Bu çalışma, OMÜ Kurupelit Yerleşkesi'nin değişik yerlerinde incelenen ve toplanan doğal domuz ayrığı (Dactylis glomerata ssp. glomerata) bitkilerinin bazı fenolojik, morfolojik, tarımsal ve sitolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 2002 ve 2003 yıllarında 2 yıl süreyle yürütülmüştür. Her iki yılda da incelenen özellikler açısından oldukça geniş bir değişim olduğu belirlenmiştir. Bu durum, domuz ayrığı üzerinde tarımsal açıdan önem taşıyan özellikler açısından yapılacak seçmenin başarılı olabileceğini göstermektedir. Kurupelit Yerleşkesi'nin değişik yerlerinde yetişen domuz ayrığı bitkilerinde 2002 ve 2003 yıllarında ortalama toplam kardeş sayısı 36.31 ve 35.74 adet, ortalama bitki boyu 71.36 ve 67.20 cm, ana sapta ortalama boğum sayısı 4.60 ve 4.91 adet, ana sapta ortalama boğum arası uzunluğu 13.60 ve 8.26 cm, ortalama ana sap kalınlığı 1.76 ve 2.30 mm, ortalama yaprak ayası eni 5.97 ve 6.30 mm, ortalama yaprak ayası uzunluğu 15.45 ve 15.37 cm, ortalama bayrak yaprak ayası eni 4.78 ve 5.00 mm ve ortalama bayrak yaprak ayası uzunluğu 11.90 ve 8.58 cm olarak belirlenmiştir. Domuz ayrığı bitkilerinde bitki başına ortalama kök ağırlığı 2002 yılında 5.94 g iken, 2003 yılında 17.90 g olmuştur. 2002 ve 2003 yıllarında sırasıyla kök / gövde oranı % 35.30 ve 67.40, yaprak oranı ise % 43.49 ve 67.77 olarak belirlenmiştir. Tüm yerlerde incelenen toplam 70 domuz ayrığı bitkisinde bitki başına kuru ot verimi yönünden değişim katsayısı 2002 yılında % 51, 2003 yılında ise, % 37 olarak tespit edilmiştir. 2002 yılında bitki başına ortalama kuru ot verimi 16.92 g iken, 2003 yılında 26.04 g olarak belirlenmiştir. Ham protein oranı 2002 yılında % 6.38, 2003 yılında % 7.34 olarak tespit edilmiştir. İncelenen domuz ayrığı bitkilerinde ortalama ham kül oranı 2002 ve 2003 yıllarında sırasıyla % 10.11 ve 10.15 olarak belirlenmiştir. OMÜ Kurupelit Yerleşkesi'nde doğal olarak yetişen domuz ayrığı bitkilerinin Ca içeriklerinin % 0.27 ve 0.50 arasında, Mg içeriklerinin % 0.10 ve 0.14 arasında, K içeriklerinin % 1.46 ve 2.01 arasında değiştiği belirlenmiştir. Toplanan örneklerin Fe, Zn, Cu ve Mn içeriklerinin standartların üzerinde ve yeterli olduğu belirlenmiştir. Doğal olarak yetişen domuz ayrığı bitkilerinde ortalama döllek kardeş sayısının 10.31 adet, salkım ekseni uzunluğunun 13.00 cm, salkımda başakcık sayısının 143.8 adet, bin tane ağırlığının 0.784 g olduğu belirlenmiştir. Bitki başına ortalama tohum verimi 1.48 g olarak tespit edilmiştir. Toplanan tohumlarda ortalama çimlenme hızı ve çimlenme gücü değerleri sırasıyla % 39.42 ve 65.95 olarak belirlenmiştir. Yapılan somatik kromozom sayımı sonucu, tüm bitkilerin tetraploid (2n = 28) oldukları, aneuploidlerin ve B kromozomlarının bulunmadığı belirlenmiştir.
