Tütün (Nicotiana tabacum L.) melezlerinde bazı kantitatif özelliklerin kalıtımının line x tester yöntemi ile analizi / Necdet Çamaş; Danışman Enver Esendal.

Abstract

Bu araştırma, dokuz farklı tütün çeşidi (kısabacak ST, Canik 10821, 240/15-A, Evkaf 454, Basma 192-23, 188-35 Maden, Trabzon 18362, Artvin 21243 ve Taşova 10670) ve bunların line x tester analizine uygun olarak elde edilen melezlerinde kuru yaprak verimi, çiçeklenme süresi, bitki boyu, yaprak sayısı, yaprak uzunluğu, yaprak genişliği, yaprak uç açısı, yaprağın sapa açısı, toplam azot oranı, nikotin oranı, indirgen şeker oranı ve kül oranı özellikleribakımından populasyonun genetik yapısını incelemek, uygun ebeveyn ve ümitvar melez kombinasyonlarını belirlemek amacıyla F1 ve F2 generasyonlarında iki yıl süreyle yapılmıştır. Line x tester varyans analizi sonuçlarına göre incelenen tüm özellikler bakımından ebeveyn ve melezler arasında yeterli düzeyde bir varyansın bulunduğu belirlenmiştir. Ayrıca line x tester varyans analizi ve genetik parametreleri tahmin etmek için yapılan tüm incelemelerde F1 ve F2 generasyonlarında elde edilen genetik varyans komponentlerinin önemlilikleri arasında genel olarak bir uyum mevcuttur. Genel ve özel kombinasyon yeteneği varyans tahminleri, eklemeli ve dominantlık varyans komponetleri ile bunların aralarındaki oransal ilişkiler araştırmanın her iki yılında da incelenen tüm özellikler için eklemeli olmayan gen etkilerini ve üstün dominantlığın önemini ortaya koymaktadır. F1 melezlerinin ebeveynleriyle kıyaslanabilmesi için incelenen heterosis ve heterobeltiosis değerleri bakımından bütün özelliklerde pozitif ve negatif önemliliklerin olduğu tespit edilmiştir. Özellikle kuru yaprak verimi ve indirgen şeker oranı değerleri için pozitif ve istatistik anlamda önemlilik; toplam azot oranı ve nikotin oranı değerleri için negatif ve istatistik anlamda önemlilik gösteren heterosis ve heterobeltiosis değerleri verim ve kalite bakımından uygun ebeveyn ve ümitvar melezlerin belirlenmesinde önemli olmuştur. Dar anlamda kalıtım dereceleri incelenen tüm özelliklerde oldukça düşük bulunurken; geniş anlamda kalıtım derecelerinin genellikle yüksek olduğu tespit edilmiştir. Buna göre karakterlerin kalıtımının belirlenmesinde eklemeli olmayan gen etkilerinin ve dominantlığın daha önemli olduğu ortaya çıkmıştır. [Not: Bu tez özeti uzun olduğundan kısaltılmıştır.]