Kuru fasulyede (phaseolus vulgaris L.) bazı tarımsal özelliklerin genotip X çevre interaksiyonu ve katılım derecelerin belirlenmesi ve kalıtım derecelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma / Hatice Bozoğlu; Danışman Ali Gülümser.

Abstract

Bu çalışma fasulyede verim ve verime etki eden karakterler bunların kalıtım dereceleri ile genotip x çevre interaksiyonlarını belirlemek için Samsun'un Merkez, Bafra, Çarşamba ve Ladik ilçelerinde yapılmıştır. Deneme Ladik'de bir diğer çevrelerde 1993 ve 1994 yıllarında iki yıl süre iile yürütülmüştür. Genotip x çevre interaksiyon varyansı ve stabilite testi 7 çevre üzerinden ; karakterlerin kalıtım dereceleri ise Samsun,Çarşamba ve Bafra lokasyonlarının 2 yıl üzerinden birleştirilen değerlerinden yapılanvaryans analiz sonucu belirlenmiştir. Denemede Şahin -90, Esk-855, Yunus-90, Karacaşehir-90, Yalova-5 tescilli çeşitler ile Yerli ve Horoz olarak adlandırılan köy çeşitleri ve 2685, 2691, 2770, 2715, ABA-58, WA-6780-8 hatları olmak üzere toplam 14 çeşit/hat kullanılmıştır.Değişen çeşit çevre ve çeşit x çevre interaksiyonunun tane verimi ve diğer incelenen tüm karakterlere etkisi çok önemli olmuştur. Tane veriminin kalıtım derecesi % 53 bulunmuştur. Yunus-90, Esk-855, Yalova-5, Horoz, WA-6780 ve Yerli çeşitlerinin tane verimi bakımından stabil olduğu tesbit edilmiştir.En yüksek verim veren ABA-58 iyi çevrelere iyi adaptasyon göstermiştir. Kullanılan çeşitlerde verim dekara 162.7-237.7 kg olup Türkiye ortalamasının üzerinde iken çevreler içerisinde Samsun bu ortalamanın altında kalmıştır. Tane verimi ile bitkide bakla sayısı (0.6**) biyolojik verim (0.704**) 1000 tane ağırlığı (0.334**) bitki boyu (0.318**) hasat indeksi (0.333**) tane büyüklük indeksi (0.21**)ve çiçeklenme periyodu (0.241**) arasındaki ilişkilerin olumlu ve çok önemli olduğu tespit edilmiştir. Bitki boyu, baklada tane sayısı, 1000 tane ağırlığı, tane büyüklük indeksi, biyolojik verim, hasat indeksi ve tanede kabuk oranının kalıtım dereceleri yüksek iken bitkide bakla sayısı , tane verimi , ham protein oranı ve çiçeklenme periyodunun kalıtım derecelerinin düşük olduğu belirlenmiştir.