Doğrudan gelir desteği (DGD) politikasının tarım işletmelerine etkilerinin araştırılması : Samsun ili örneği / Ali Başarır ; Danışman Mehmet Bozoğlu.

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, Türkiye'de uygulanan DGD politikasının mikro düzeyde Samsun İlindeki tarım işletmelerine etkilerinin araştırılmasıdır. Araştırmanın verileri, basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenen 96 tarım işletmesinden yapılan anket ve mülakatlarla elde edilmiştir. DGD'nin işletmelere etkilerinin tespitinde tek faktörlü varyans analizi (ANOVA), DGD'den faydalanan ve faydalanmayan işletmecilerin sosyo-ekonomik özellikleri ile bu işletmelerin ekonomik yapısına ait unsurlar arasındaki farklılıkların tespitinde t testi ve ki- kare testi uygulanmıştır. Ayrıca DGD'den yararlanmayı etkileyen unsurların tespitinde Logit Modeli uygulanmıştır. İncelenen işletmelerin ortalama arazi varlığı 77,62 da olup, arazi büyüklüğü DGD'den yararlanan işletmelerde 84,71 da iken, DGD'den yararlanmayan işletmelerde 42,37 da'dır. Üreticilere sağlanan DGD ödemesinde reel bir azalış yaşanmaktadır. DGD ödemelerinin ekim alanı, hayvan varlığı, girdi kullanımı, verim düzeyi ve üretim miktarı üzerinde DGD öncesi döneme göre istatistiki anlamda önemli bir farklılık yaratmadığı tespit edilmiştir. DGD'den faydalanan işletmelerin 2006 yılında elde ettikleri tarımsal gelirin yaklaşık %10'u DGD'den sağlanmıştır. Üreticiler aldıkları DGD'nin %70,72'sini tarımsal faaliyetlerde ve %29,28'ini ise tarım dışı faaliyetlerde kullandıklarını belirtmişlerdir. Bu üreticiler ağırlıklı olarak şubat, mart, nisan ve mayıs aylarında nakde ihtiyaç duymaktadır. Üreticilerin DGD'ye başvurmalarında daha önceden tarımsal desteklerden yararlanma sıklığı, il/ilçe merkezine gitme sıklıkları, kullanılan kredi miktarı, tarım dışı gelire sahip olmaları, çiftçi örgütlerine üyelik ve eğitim düzeylerinin pozitif etkisi söz konusu iken; arazi tapusu malik sayısı ve tarıma ayrılan süre ile negatif yönde bir ilişki tespit edilmiştir. Samsun'daki tarım işletmelerinin DGD'den daha yüksek oranda yararlanabilmesi için çiftçilerin daha etkin bir şekilde bilgilendirilmeleri, DGD'nin mülkiyet şartı aranmaksızın iyi tarım yapabilen üreticilere, yörenin tarımsal yapı özellikleri dikkate alınarak çiftçilerin nakde en fazla ihtiyaç duydukları mart-nisan döneminde verilmesi gerekli görülmektedir.