Samsun ili Çarşamba ovası tarım işletmelerinde maliyetler ve muhasebeleştirilmesi üzerine bir araştırma / Bülent Çelebi; Danışman Osman Kılıç

Abstract

Araştırmanın amacı, tarım işletmeleri için uygulanabilir bir muhasebe kayıt sistemi oluşturmaktır. Bu amaçla Samsun İli Çarşamba ovasında arazi büyüklüğü 100 dekarın üzerinde olan 28 örnek işletmeden elde edilen veriler kullanılmıştır. Veriler, anket yoluyla elde edilmiş olup, 2004 yılına aittir. Toplanan veriler, tek düzen muhasebe sistemine uygun olarak hazırlanan hesap planı ile muhasebe kayıtlarına aktarılmış, daha sonra işletmelerin yevmiye defteri kayıtları, gelir tablosu ve bilançosu hazırlanmıştır.Araştırma sonucunda, tek düzen muhasebe sistemine göre tarım işletmelerinin yapısına uygun muhasebe kayıt sisteminin oluşturulabileceği tespit edilmiştir. Türkiye'deki tarım işletmeleri ile diğer ülkelerdeki işletmeler arasında karşılaştırma yapabilmek için, Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulunun yayınlamış olduğu tarım muhasebe standardına yönelik, vergi mevzuatında bazı değişiklikler yapılması gerekmektedir. Bu değişikliklerin başında, biyolojik varlıkların çağ değişimi sonucunda ortaya çıkan kıymet artışlarının mali tablolara aktarılması ve söz konusu varlıkların pazar değeri ile değerlendirilmesi gerekmektedir.İncelenen işletmelerde gerçek usulde hesaplanan ortalama vergi tutarı, stopaj yoluyla toplanan vergi tutarından 5.3 kat fazladır. Elde edilen bu sonuç, tarım işletmelerinin etkin bir şekilde vergilendirilmesi açısından önemli bir bulgudur. Bu amaçla vergi mevzuatında arazi limitleri yeniden belirlenmeli, defter tutan tarım işletmelerine vergi muafiyetleri ve teşvikler getirilerek, defter tutan işletme sayısı artırılmalıdır.Çiftçilerin satın aldıkları girdiler için ödedikleri KDV oranları, sattıkları ürünlerden tahsil edilen KDV'den yüksektir. Vergi adaletini sağlamak amacıyla, çiftçilerin kullandıkları girdilere ait KDV oranları düşürülmeli, stopaj yoluyla vergilendirilen çiftçilere KDV iadesi yapılmalıdır.