Bazı organik amonyum fosfatlar ve çinko-organik amonyum fosfatların sentezi ve özellikleri / Selçuk Demir; Danışman Veysel T. Yılmaz

Abstract

Bu tez iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde N-(2-hidroksietil) etilendiamonyum hidrojenfosfat monohidrat, (C4H14N2O)(HPO4)·H2O; 2-(hidroksimetil)piridinyum dihidrojenfosfat, (C6H8NO)(H2PO4); trietanolamonyum dihidrojenfosfat, (C6H16NO3)(H2PO4) ve ß-2-aminopiridinyum dihidrojenfosfat, ß-(C5H7N2)(H2PO4) bileşikleri sentezlenerek spektroskopik ve termik özellikleri incelendi. Yapıları tek kristal X-ışınları kırınımı yöntemi ile aydınlatıldı. İkinci bölümde ise 2-aminopiridin, [C5H6N2], ve monoetanol-etilendiamin (meen) (H2NCH2CH2NHCH2CH2OH, [C4H10N2O]), varlığında, çözelti ortamında sentezlenen iki yeni amonyum çinko-fosfatın, {apyH[Zn(HPO4)(H2PO4)]·H2O}n ve {meenH2[Zn5(PO4)4]}n, spektroskopik ve termik özellikleri incelendi. Yapıları tek kristal X-ışınları kırınımı yöntemi ile aydınlatıldı. {apyH[Zn(HPO4)(H2PO4)]·H2O}n bileşiği oda şartlarında sentezlenmiş olup 4-üyeli halkalar içeren bir boyutlu polimerik zincir şeklindedir. Çinko(II) iyonları fosfat köprüleri ile birbirlerine bağlanmıştır. Kristal yapı ilginç bir şekilde hem dihidrojenfosfat hem de onohidrojenfosfat anyonu içermektedir. Aminopiridinyum katyonları çinko-fosfat zincirlerinin oluşturduğu boşluklara yerleşmiş olup aralarında hidrojen bağları ve - etkileşimi mevcuttur. {meenH2[Zn5(PO4)4]}n bileşiği ise hidrotermal olarak sentezlenmiş olup ender rastlanan üç boyutlu bir yapıya sahiptir. Örgü boşlukları için atomdan-atoma ölçüler 5,90 ´ 6,79 Å ve 5,75 ´ 7,50 Å' dur. meenH22+ katyonu oluşan kanallarda bulunmakta olup N-H···O ve O-H···O hidrojen bağlarıyla örgüye tutunmaktadır. Bileşiklerin elementel analiz ve IR çalışmaları yapılarak IR spektrumlarından karakteristik NH ve PO (POH) titreşimleri tespit edilmeye çalışıldı. Tüm bileşiklerin termik davranışları TG ve DTA teknikleri ile statik hava atmosferinde incelendi.