Bazı geçiş metallerinin karışık ligantlı (etilendiamin, 1,10- fenantrolin, imidazol) orotik asit ve trietanolamin skuarat komplekslerinin sentezi, spektroskopik ve termik özelliklerinin araştırılması / Okan Zafer Yeşilel; Danışman Halis Ölmez.

Abstract

Bu çalışmada Co(II), Ni(II), Cu(II), Zn(II) ve Cd(II) geçiş metallerinin, orotik asit (H3Or) ve skuarik asit (H2Sq) içeren karışık ligantlı kompleksleri sentezlendi. Bu komplekslerin bileşimleri elementel analiz ve iletkenlik ölçümleriyle; manyetik özellikleri manyetik duyarlık çalışmalarıyla; spektroskopik özellikleri IR ve UV-Vis teknikleriyle; yapıları X-ışınları tek kristal kırınım tekniği ile aydınlatıldı. Komplekslerin termik davranışları ise eşzamanlı TG, DTG ve DTA teknikleri ile incelendi.Orotik asit içeren karışık ligantlı komplekslerde ikincil ligant olarak verici atomu (veya atomları) azot olan çift dişli etilendiamin (en), 1,10-fenantrolin (phen) ve tek dişli imidazol (im) kullanıldı. Orotik asidin, bazı komplekslerde metal iyonuna, karboksil grubundan ve halka azotundan (N(1)H) birer hidrojenin uzaklaşmasıyla dianyonik (HOr) ve çift dişli koordine olduğu, diğer bazı komplekslerde ise karboksil grubundan bir hidrojenin uzaklaşmasıyla monoanyonik (H2Or) tamamlayıcı iyon olarak davrandığı anlaşılmıştır.Orotik asidin, en içeren komplekslerde HOr şeklinde metal iyonlarına koordine olduğu; phen içeren komplekslerde H2Or şeklinde tamamlayıcı iyon olarak bulunduğu; im içeren Co(II), Ni(II), Cd(II) komplekslerinde HOr ligantı şeklinde, Zn(II) kompleksinde ise H2Or tamamlayıcı iyonu halinde bulunduğu belirlendi. Skuarik asit içeren karışık ligantlı Co(II), Ni(II), Cu(II) ve Cd(II) komplekslerinde ise, ikincil ligant olarak verici atomu hem azot hem de oksijen olan trietanolamin (tea) kullanıldı. Hidrojenlerini kaybeden skuarik asit, dianyonik (Sq) tamamlayıcı iyon olarak yapıda bulunmaktadır. Trietanolamin, iki hidroksil oksijeni ve amin azotu üzerinden metal atomuna üç dişli olarak koordine olmaktadır. Cd(II) kompleksinde ise, tea'nin hem üç hem de dört dişli bağlanması nedeniyle yedi koordinasyonlu yapı elde edilmiştir. Hava atmosferinde ilk termik bozunma aşaması, akua ligantı ve/veya kristal suyu içeren komplekslerde endotermik dehidrasyondur. Bunu ligantların kısmen veya tamamen bozunması izler. Daha sonraki aşamada ise kalan organik kalıntı ekzotermik olarak yanmaktadır. Son bozunma ürünü, karşılık gelen metal oksitlerdir.