Bazı organik boyarmaddelerin ve oluşturdukları komplekslerin termodinamik özelliklerinin belirlenmesi / Saim Topçu; Danışman Necati Menek.

Abstract

Bu çalışmada yapısında piridil ve tiazol grubu bulunduran heterosiklik azo boyarmaddelerin ve metal komplekslerinin termodinamik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada 2-[(5-Bromo-2-Piridilazo)]-Dietilamino Fenol, 4-(2-Tiazolazo)-Rezorsinol, 5-Metil-4-(2-Tiazolazo)-Rezorsinol ve 4-(2-Tiazolazo)-p-Krezol'ün Cu(II), Ni(II), Co(II) ve Zn(II) komplekslerinin elektrokimyasal ve spektroskopik özellikleri araştırılmıştır. Heterosiklik azo boyarmaddelerin elektrokimyasal davranışları Etanol-BRT tamponunda pH 2,0-12,2 aralığında SWV, DPP, SDC ve CV teknikleri kullanılarak incelenmiştir. Boyarmaddelerin civa elektrodu üzerindeki indirgenme reaksiyonları için mekanizmalar önerilmiştir. Aynı ortamda metal iyonu-boyarmadde kompleksleri farklı pH değerlerinde çalışılarak komplekslerin elektrokimyasal davranışları ve kompleks oluşum oranları belirlenmiştir. Spektroskopik metotlarla boyarmaddelerin pKa değerleri, kompleks oluşum oranları ve sabitleri belirlenmiş, bu değerlerden yararlanılarak komplekslerin G, H ve S termodinamik büyüklükleri hesaplanmıştır.Polarografik ve voltametrik verilerle TAC haricindeki heterosiklik azo boyarmaddelerin asidik ve nötral ortamda 2 elektron ve 2 proton alarak hidrazo türevlerine, kuvvetli bazik ortamda ise 4 elektron ve 4 proton alarak karşılık gelen amin türevlerine indirgendiği bir mekanizma belirlendi. TAC'ın ise diğerlerinden farklı olarak bütün pH değerlerinde 2 elektron ve 2 proton alarak hidrazo basamağına kadar indirgendiği belirlendi. Komplekslerin elektrokimyasal açıdan inert olduğu ve indirgenmenin ligantlar üzerinden olduğu görüldü. Bakır(II) komplekslerinin 1:1 Ni(II), Co(II) ve Zn(II) komplekslerinin ise 1:2 kompleks stokiyometrisinde oluştuğu çizilen pik akımı-konsantrasyon grafiklerinden belirlendi. Spektroskopik çalışmalarla belirlenen pKa değerleri ve kompleks stokiyometrileri polarografik ve voltametrik tekniklerle belirlenen değerlerle uyumludur. Komplekslerin elektrokimyasal davranışlarında olduğu gibi absorpsiyon spektrumlarını da ligantların tayin ettiği görülmüştür. Tiazolazo türevlerinde girişim etkisinin büyük olması nedeniyle kompleks oluşum sabitlerinin belirlenmesinde ligantlara ait absorpsiyonların değişiminden yararlanılmıştır.