Bazı fenilazo-a-naktoksi ve fenilazo-o-allilfenoksi-siklotrifosfazenlerin sentezi ve özelliklerinin incelenmesi / Günseli Turgut; Danışman Mustafa Odabaşoğlu.

Abstract

Bu çalışmada, 4-fenilazo-2-allilfenol (p-fenilazo-o-allilfenol), 4-(4-klor fenilazo)-2-allilfenol [p-(p-klorfenilazo)-o-allilfenol], 4-(4-metilfenilazo)-2-allilfenol, 4-(4-bromfenilazo)-2-allilfenol, 4-(4-iyotfenilazo)-2-allilfenol, 4-(4-asetilfenilazo)-2-allilfenol ve 4-(3,4-dimetilfenilazo)-2-allilfenol gibi 4-fenilazo-2-allilfenol bileşikleri ile 4-fenilazo-1-naftol (p-fenilazo-a-naftol), 4-(2-klorfenilazo)-1-naftol [p-(o-klor fenilazo)-a-naftol], 4-(3-klorfenilazo)-1-naftol, 4-(4-klorfenilazo)-1-naftol, 4-(4-flor fenilazo)-1-naftol, 4-(4-bromfenilazo)-1-naftol, 4-(4-iyotfenilazo)-1-naftol, 4-(4-asetilfenilazo)-1-naftol, 4-(4-metilfenilazo)-1-naftol, 4-(4-etilfenilazo)-1-naftol, 4-(3,4-dimetilfenilazo)-1-naftol, 4-(2,4-diklorfenilazo)-1-naftol, 4-(2,6-diklorfenil azo)-1-naftol, 4-(2,6-dimetilfenilazo)-1-naftol gibi 4-fenilazo-1-naftol bileşikleri sentezlenerek, bu bileşiklerin hekzaklorosiklotrifosfazen ile etkileştirilmesi sonucu karşılık gelen hekzakis(4-fenilazo-2-allilfenoksi)siklotrifosfazen, [hekzakis(p-fenilazo-o-allilfenoksi)siklotrifosfazen], ve hekzakis(4-fenilazo-1-naftoksi)siklotri fosfazen, [hekzakis(p-fenil azo-a-naftoksi)siklotrifosfazen], türevleri sentezlendi. Sentezlenen siklotrifosfazen türevlerinin yapıları IR, UV-VIS, NMR, polarografi, termik analiz ve elementel analiz teknikleri ile incelendi. Ayrıca, sentezlenen 4-(4-bromfenilazo)-2-allilfenol, 4-(4-asetilfenilazo)-2-allilfenol, 4-(4-metilfenilazo)-2-allilfenol ve 4-(3,4-dimetilfenilazo)-2-allilfenol bileşiklerinin molekül yapıları X-ışınları Kırınımı Yöntemi ile aydınlatıldı. Tüm hekzakis(4-fenil azo-2-allilfenoksi) siklotrifosfazen türevlerinin IR spektrumlarında genel olarak dört karakteristik band gözlendi. Bu karakteristik bandlar, -N=N-, P=N, P-N-P (asimetrik), P-N-P (simetrik) gruplarına ait olup, titreşim frekansları sırası ile, 1438-1418 cm-1, 1202-1151 cm-1, 1241-1232 cm-1 ve 961-950 cm-1 olarak belirlendi. Bu bileşiklerin UV-VIS spektrumlarında başlangıç maddesi olarak kullanılan azo bileşiklerinden kaynaklanan n® p* ve p® p* geçişlerinin olduğu tespit edildi. Bu geçişler sırası ile 446-430 nm ve 342-326 nm arasında gözlendi. Hekzakis(4-fenilazo-2-allilfenoksi) siklotrifosfazen türevlerinin 1H-NMR spektrumlarında, başlangıç maddesi olarak kullanılan azo bileşiklerinin spektrumlarında belirlenen hidroksil grubuna ait pikin kaybolduğu ve aromatik halka protonlarına ait olduğu tespit edilen piklerin de 8.07-7.11 ppm bölgesinde rezonansa geldiği belirlendi. Hekzakis(4-fenilazo-2-allilfenoksi) siklotrifosfazen türevlerinin 13C-NMR spektrumlarında C1 karbonlarına ait piklerin, başlangıç maddesi olarak kullanılan azo bileşiklerindekine göre, yukarı alana (152.16- 151.01 ppm) kaydığı belirlenirken, C6 karbonlarına ait piklerin aşağı alana (122.59-121.33 ppm) kaydığı tespit edildi. Sentezlenen tüm hekzakis(4-fenilazo-2-allilfenoksi)siklotrifosfazen türevlerinin termal davranışları termoanalitik TG, DTG ve DTA metotları kullanılarak incelendi. Tüm bileşiklerin üç bozunma aşaması göstererek polimerleştiği tespit edildi.Sentezlenen 4-fenilazo-2-allilfenol bileşikleri ve fosfazen türevlerinin elektrokimyasal davranışları SWV ve CV teknikleri kullanılarak incelendi. Tüm bileşiklerde azo grubunun indirgendiği tespit edildi. Ayrıca sübstitüe grupların azo grubunun indirgenmesine olan etkileri de incelendi. Hekzakis(4-fenilazo-1-naftoksi)siklotrifosfazen türevlerinin IR spektrumla- rında da dört karakteristik bandın olduğu görüldü. Bileşiklerin karakteristik absorpsiyonlarını veren -N=N-, P=N, P-N-P (asimetrik), P-N-P (simetrik) titreşimlerine ait frekanslar sırası ile, 1432-1423 cm-1, 1232-1203 cm-1, 1273-1253 cm-1, 928-912 cm-1 bölgelerinde gözlendi. Hekzakis(4-fenilazo-1-naftoksi) siklotrifosfazen türevlerinin kloroform (CHCl3) ve dimetilsülfoksit (DMSO) içinde alınan UV-VIS spektrumlarında yalnız azo formun mevcut olduğu ve bu absorpsiyonların dalga boylarının, başlangıç maddesi olarak kullanılan azo bileşiklerine göre, maviye kaydığı tespit edildi. Hekzakis(4-fenilazo-1-naftoksi)siklotrifosfazen türevlerinin DMSO-d6 içinde alınan 1H-NMR spektrumlarında azo bileşiklerinde belirlenen hidroksil grubuna ait piklerin kaybolduğu ve aromatik halka protonlarına ait piklerin kimyasal kayma değerlerinde de değişmelerin olduğu tespit edildi.