Fenilketonüri (PKU) teşhisinde potansiyometrik biyosensörler geliştirilmesi / Bahtiyar Sarıboğa; Danışman Halil Korkmaz

Abstract

Fenilketonüri (PKU), yenidogan bebeklerde fenilalanin hidroksilaz enzim yetersizliginden kaynaklanan ve tedavi edilebilir zeka geriliklerinin en önemli nedeni olan bir hastalıktır. Fenilketonuri hastalıgının teshisi için, plazma’da fenilalanin miktarını tayin eden potansiyometrik biyosensörlerin ve ölçüm yöntemlerinin gelistirilmesini amaçlamaktadır.Gelistirilen potansiyometrik enzim biyosensörler, yeni bir teknoloji kullanılarak ilk kez laboratuarlarımızda gelistirilen mikro büyüklükte bütünüyle katı-hal (kompozit) NH4+ seçicielektrotların yüzeyine, fenilalanin dehidrogenaz ve fenilalanin amonyak liyaz gibi, enzimlerinimmobilizasyonu ile hazırlandı. Fenilalanin dehidrogenaz enzimi ile hazırlanan biyosensör çalısmadı. Fenilalanin amonyak liyaz enzimi ile hazırlanan biyosensörün seçiciligi, tayin limiti, kullanım ömrü, cevap zamanı ve tekrarlanabilirligi gibi potansiyometrik performansını ortaya koyan özellikler, durgun ve hareketli ortamlarda (akıs-enjeksiyon sistemi gibi)belirlendi. Performansları belirlenen biyosensörler, fenilalanin ilavesi yapılmıs fosfat tampon çözeltilerine ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinden temin edilen gerçek plazma örneklerine fenilalanin tayini için uygulandı. Elde edilen veriler Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi merkez laboratuarında uygulanmakta olan yüksek basınç sıvıkromatografi (HPLC) yöntemiyle elde edilen degerlerle karsılastırmalı olarak incelendi. Verilerin merkez laboratuvarındaki ölçüm degerleriyle uyum içerisinde oldugu görüldü. Bütün bu sonuçlar gelistirilen fenilalanin biyosensör ve buna dayalı ölçüm yöntemin fenilketonüri hastalıgının rutin tayininde etkin bir sekilde kullanılabilecegini göstermektedir. Anahtar Sözcükler: Fenilketonüri hastalıgı, Mikro büyüklükte kompozit NH4 + elektrot, Mikro büyüklükte fenilalanin biyosensör, Fenilalanin dehidrogenaz, Fenilalanin amonyak liyaz