Samsun şehir tozlarında ağır metal ve türlerinin tayini / Filiz Kabadayı; Danışman Hasan Cesur

Abstract

Bu çalışmada, Samsun şehir tozlarında ağır metal kirliliğinin araştırılması amaçlandı. Bunun için Samsun şehir yerleşiminin en yoğun olduğu sahil yolu boyunca, seçilen 52 noktadan 2007-2008 yıllarında toplam dört kez farklı zamanlarda toz örnekleri toplandı. Örneklerde toplam ağır metal içerikleri ve bu metallerin türleri incelendi.Toplam metal miktarlarının tayini için kral suyu ile parçalama yöntemi kullanıldı. Çözünürleştirme işleminin ardından FAAS ile Cu, Pb, Zn, Ni, Co, Mn ve Cd metallerinin tayini gerçekleştirildi. Örneklerin metal düzeyleri sırasıyla, Cu için; 9,63-566,68; Pb için 2,34-223,57; Zn için 16,57-173,10; Co için 2,22-41,69; Ni için 1,24-131,29; Mn için 83,66-240,41 ve Cd için <T.S.-6,16 mg/kg olarak bulundu. Genel olarak, sanayinin yoğun olduğu alanlardan alınan toz örneklerinde metal derişimlerinin yüksek olduğu gözlendi. Metallerin türlemesi için 3 basamaklı BCR Ekstraksiyon Şeması olarak adlandırılan yöntem kullanıldı. Bu yöntem ile metaller yer değiştirebilir, indirgenebilir ve yükseltgenebilir olmak üzere üç aşamada tayin edildi. Örnekler içerisinde Cu, Pb, Zn ve Mn için en yüksek metal derişimleri sırasıyla yerdeğiştirebilir kısımda 759,6; 18,0; 100,8 ve 156,0 mg/kg olarak, indirgenebilir kısımda; 334,1; 58,5; 83,5 ve 413,3 mg/kg olarak ve yükseltgenebilir kısımda ise; 1060,0; 96,2; 151,3 ve 181,2 mg/kg olarak bulundu.Bu tez çalışması kapsamında toz örneklerinde organik ve anorganik metal türlerinin belirlenmesi için yeni bir ekstraksiyon yöntemi de geliştirildi. Bu amaçla toz örnekleri ve BCR-701 standart referans maddesi kloroform ile ekstrakte edilerek organik bağlı Cu, Pb, Zn ve Mn miktarları belirlendi. Sonuçlar BCR-701 göl sedimanının sertifikalı organik bağlı metal miktarı değeri ile kıyaslandı. Toz örneklerinde kloroform ile alınan en yüksek metal miktarları Cu 81,1; Pb 12,7; Zn 16,1 ve Mn 26,6 mg/kg olarak bulundu.