Çok boyutlu ölçekleme yöntemlerinin incelenmesi ve bir uygulama / Esra Yiğit; Danışman Yüksel Öner

Abstract

Nesneler yada birimler arasındaki ilişkileri dikkate alarak, bunların sınıflandırılması veya daha küçük boyutlu uzayda görsel olarak incelenmesi araştırmacıların daima ilgi duyduğu bir konudur. Söz konusu olan ilişkiler, nesnelerin birbirine benzerliği yada farklılığı veya birimlerin birbirine olan uzaklığı yada yakınlığı olarak ifade edilir. Nesnelerin veya birimlerin gruplandırılmasında kümeleme analizi, ayırma (diskriminant) analizi gibi istatistiksel analiz teknikleri kullanılmaktadır. Buna karşılık; daha küçük boyutlu uzayda gösteriminde ise temel bileşenler analizi, faktör analizi, gibi istatistiksel analiz tekniklerinin yanı sıra grafik yöntemleri olarak bilinen çok boyutlu ölçekleme analizi, biplot grafik yöntemi gibi yöntemler kullanılmaktadır. Çok boyutlu ölçekleme (Ç.B.Ö.) analizi ile ilgili hazırlanan bu çalışma beş ana başlık altında toplanmıştır. İlk olarak; giriş bölümünde konunun tanıtımı yapıldı. İkinci olarak; konunun literatürdeki yeri anlatılarak bugüne kadar ki gelişiminden bahsedilmiş ve bu analiz yönteminin hangi veri türlerinde, nasıl uygulanıldığından bahsedildi. Üçüncü olarak; Materyal ve Metot bölümünde Çok boyutlu ölçekleme analizinin genel yapısı, özellikleri ve teknikleri anlatıldı. Ayrıca; Ç.B.Ö. analizinin kullanıldığı çalışmalardan bahsedilerek, günümüzdeki çeşitli alanlarda ortaya çıkan problemleri çözmedeki önemi vurgulandı. Dördüncü olarak, Türkiye'deki illerin sosyo-ekonomik yapısıyla ilgili olduğu düşünülen göstergeler dikkate alınarak, illerin birbirlerine göre konumlarının incelenmesi ve aralarında var olabilecek benzerliklerin yada farklılıkların ortaya konulması amaçlandı. Sonuç ve Öneriler bölümünde ise, elde edilen sonuçların genel bir değerlendirilmesi yapıldı.