GenII radyasyon doz hesabı bilgisayar programı ve uygulamaları / Feda Öner; Danışman Nazmi T. Okumuşoğlu.

Abstract

Bu çalışmada, GENII bilgisayar programı insan vücudunda çeşitli çevresel radyasyon doz oranlarının hesaplanması için kullanılmıştır. Hesaplamalar, hava konsantrasyonu, toprak konsantrasyonu, ürün konsantrasyonu, hayvan ürünleri, dış-sonlu plume, dış-toprak, insan-nefes alma, insan-beslenme ve ürün durumları dikkate alınarak toplumun bir bireyi için organ yada organları tarafından alınan radyasyon büyüklüğünü temel almıştır. Birinci senaryoda, I-131, Cs-137, Cs-134, La-140, Ba-140, Ru-103, Ce-144, Ce-141, Te-132, radyoaktif izotopların konsantrasyonlarının dış maruz kalma ve solunum yoluyla insan vücuduna alınması tasarlanmıştır. 45 günlük maruz kalma sonucunda yıllık etkin doz eşdeğeri 2.4E-4 Sv olarak bulunmuştur. İkinci senaryoda, birinci senaryodaki radyoaktif izotoplara Zr-95 ve Nb-95 izotopları da ilave edilerek, bu radyoaktif izotopların toprakta oluşturdukları konsantrasyonlar dikkate alınarak, 45 günlük maruz kalma sonucunda dış ışınlama yoluyla bir insanın aldığı radyasyon miktarı 1.2E-3 Sv olarak bulunmuştur. Sçüncü senaryoda, süt ve süt ürünlerinde I-131, Cs-137, Cs-134 radyoaktif izotoplarının bulunması dikkate alınarak radyasyon doz hesapları yapılmış, çocuklar için 9.4E-5 Sv, yetişkin için 5.9E-5 Sv değerleri bulunmuştur. Dördüncü senaryoda, I-131, Cs-137, Cs-134, La-140, Ba-140, Ru-103, Ce-144, Ce-141 ve Te-132, radyoaktif izotoplarının atmosfere yayılması sonucu, toprakta yetişen yiyecekler ve hayvansal ürünlerin yenmesi sonucu insan vücudunda biriken radyasyon doz miktarları,kış ,ilkbahar, yaz, sonbahar aylarında sırasıyla 3.3E-9 Sv, 2.9E-6 Sv, 3.8E-6 Sv ve 2.3E-5 Sv olarak hesaplanmıştır. Beşinci senaryoda, I-131, Cs-137, Cs-134, La-140, Ba-140, Ru-103, Ce-144, Ce-141, Te-132, radyoaktif izotoplarının yayılmalarının 89 m yüksekte olduğu dikkate alınmıştır. Sonlu plume’a maruz kalmayla alınan dozlar karasal ve hayvansal ürünler için farzedilmiştir.