Bazı organik ve inorganik yapılarda ışınlama ve katkılama ile oluşturulan bozuklukların EPR ile incelenmesi / Rahmi Köseoğlu; Danışman Fevzi Köksal.

Abstract

Bu tez, farmasotik ilaçlar, volkanik taşlar, mineraller ve Cu2+ ile katkılandırılmış tek kristalin EPR çalışmasından oluşmuştur. Tezin birinci kısmında birtakım norolojik hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılan g-ışınları ile ışınlanmış bazı ilaçların EPR çalışması sergilenmiştir. Bu ilaçların g-ışınları ile ışınlanmış ve ışınlanmamış tozlarının EPR spektrumları incelenmiştir. Işınlanmamış örnekler hiçbir EPR spektrumu göstermezken g-ışınları ile ışınlandıklarında EPR spektrumları verdikleri görülmüştür. Böylece ışınlama sonucu oluşturulan paramanyetik türlerin şekilleri bulundu ve spin Hamiltonien parametreleri belirlendi. Türlerin amin ve alkil tipi radikallere benzedikleri ve EPR parametrelerinin literatür ile uyumlu oldukları görüldü. Çalışmanın ikinci kısmında, insan sağlığı ile ilgili olan doğal taşların EPR ile incelenmesi yapıldı. Nevşehir bölgesinde yapılarda kullanılan taşlar, bu bölgedeki yüksek kanser oranı ile ilgili olabilir. Bu bölgeden toplanan taşlar, EPR ile incelenerek içlerindeki paramanyetik türlerin varlığı araştırıldı. Burada volkanik sarı taşların EPR spektrumları, Fe3+ iyonu varlığı dışında , , , , ve serbest radikallerinin bulunduğunu gösterdi. Bu türlerin spin Hamiltonien parametreleri belirlendi. Ayrıca, Ankara'nın Beypazarı ilçesinde bulunan trona madeni yatağından elde edilen trona taşının, g-ışınları ile ışınlanmış durumunun EPR çalışması yapıldı. Bu bileşiğin g-şınları ile ışınlanmış tozlarının EPR spektrumu, radikal iyonundan ileri gelen paramanyetik türlerin varlığını ortaya koydu. Bu tezin üçüncü kısmı, Cu2+ iyonları ile katkılandırılmış tek kristalinin EPR ile incelenmesine ayrıldı. Bu bileşiğin, yerleşime bağlı spektrumunda, a*c düzleminde tek site, diğer düzlemlerde iki site spektrumlarının bulunduğu gözlendi. Bu durum, bu kristalin monoklinik simetriye sahip olduğunu gösterir. Sonuç olarak, Cu2+ iyonunun, K+ iyonlarından bir tanesi ile yer değiştirdiği ve yük dengesinin diğer bir K+ iyonunun yeri ile oluşturulduğu saptanmıştır.