Bazı uçucu organik bileşiklerin aktif karbon, pomza taşı ve zeolitle giderimi üzerine bir araştırma / Günday Kara; Danışman Bahtiyar Öztürk.

Abstract

Uçucu organik bileşikler (UOBs) bir çok kaynaktan atmosfere yayılan, insanlara, bitkilere ve atmosferin normal bileşimine olumsuz etkiler yapan ve normal oda ısısında kolayca buharlaşabilen maddelerdir. Bu olumsuz etkilerinden dolayı uçucu organik bileşiklerin yerine ya alternatif başka bir madde kullanılmakta veya kaynakta atmosfere salıverilmeden önce yok edilmektedir. Uçucu organik bileşikleri giderme yolları: yoğuşturma, termal yakma, absorpsiyon ve adsorpsiyon gibi yöntemlerdir. Bu yöntemlerin her birinin avantaj ve dezavantajları mevcuttur. En çok uygulanan adsorpsiyondur, çünkü bu yöntemle düşük miktarlardaki uçucu organik bileşikleri gidermek veya onları tekrar geri kazanmak mümkündür.Granüler aktif karbon veya aktif karbon lifleri üzerine UOB adsorpsiyonu en çok uygulanan giderme yöntemidir. Aktif karbonun yüksek ısıya dayanıklı olmaması ve yanabilme özelliğinden dolayı alternatif adsorbent arayışı sürmektedir. Zeolit ve bazı polimer maddeler bu alternatif adsorbentlerin başında gelmektedir. Zeolit ve polimerik adsorbentlerin yapısının ısı etkisi ile bozulması gibi dezavantajları vardır.Bu çalışmada şu ana kadar UOB adsorpsiyonunda kullanılan adsorbentlere alternatif olarak pomza taşı kullanılmıştır. Pomza taşı üzerine UOB adsorpsiyonu aktif karbon ve zeolitle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Beş farklı uçucu organik bileşik (aseton, benzen, karbontetraklorür, metanol ve toluen) için pomzanın adsorplama özelliği incelenmiştir.Yapılan deneysel çalışmalar neticesinde aktif karbon ve pomza üzerine seçilmiş uçucu organik bileşiklerin adsorpsiyonunun tip-1 izoterm gösterdiği, yani Langmuir izotermine uyduğu; zeolit üzerine adsorpsiyonun ise tip-IV izoterm özelliği gösterdiği görülmüştür. Aktif karbonun kullanılan uçucu organik bileşikleri kısa bir sürede %90'lık bir verimle adsorplamasına karşın pomza en fazla % 60 ve zeolit % 45 adsorpsiyon verimi sağlamıştır. Ayrıca pomza ve zeolit kullanılarak bu verime aktif karbona göre daha uzun sürede ulaşılmıştır. Sonuç olarak pomza taşının ucuz olması ve % 60 gibi bir adsorpsiyon verimi sağlaması onun UOB giderimi için alternatif bir adsorbent olabileceğini göstermektedir.