Samsun-Mert Irmağı'nda Qual2e su kalitesi model uygulaması / Eda Özbayrak; Danışman; Danışman Gülfem Bakan.

Abstract

Bu tez çalışmasında, Karadeniz'e deşarj olan Samsun iline bağlı Mert ırmağı'nın su kalitesi açısından taşıdığı mevcut kirletici yükünü ve gelecekte karşılaşacağı kirletici değişimlerini belirleyebilmek için geliştirilmiş nehir su kalitesi (QUAL2E) modeli uygulaması amaçlanmıştır. QUAL2E su kalitesi model programını herhangi bir nehir sistemine uygulayabilmek için ilk adım nehri benzer hidrolik özellikleri taşıyan bölümlere ayırmaktır. Daha sonra her bölüm kendi içinde eşit uzunlukta hesaplanan elementlere ayrılır. Su kalitesi değerlerini irdeleyebilmek için nehrin farklı noktalarından su örnekleri alınmıştır. Bu örneklerde 5 günlük biyokimyasal oksijen ihtiyacı , çözünmüş oksijen, nitrat azotu , amonyak azotu , toplam fosfor, orto - fosfat, sıcaklık ve pH parametreleri ölçülmüştür. QUAL2E modelinin herhangi bir nehir ortamına uygulanabilmesi için modelin öncelikle mevcut koşullara göre kalibrasyonu sağlanmalıdır. Bunun için kurak hava şartlarında ( Haziran 2002 ) yapılan ölçümlerin sonucu kullanılmıştır. Aynı zamanda model ölçüm ve kalibrasyonları arasında bağıl hata hesabı yapılmıştır. Kalibrasyon için modelde gerekli olan hidrolik karakteristikler, reaksiyon hız katsayıları ve sabitleri her bölüm için belirlenmiştir. Model kalibrasyonu sağlandıktan sonra, QUAL2E , Mert Irmağı için mevcut durum ve farklı senaryolar uygulanarak çalıştırılmıştır. Bu senaryolar, nehirde en iyi koşullar sağlandığı zaman karşılaşılabilecek durum ve en kötü koşullarda karşılaşabilecek durum olarak belirlenmiştir. Bu senaryolarla Mert Irmağı'ndaki kirlilik derişimleri belirlenerek değerlendirilmiştir. Mert ırmağı QUAL2E su kalitesi modeli uygulamasıyla nehirdeki mevcut koşullar hesap edilmiş ve Karadeniz'e daha sonraki yıllarda taşıyacağı kirletici yük miktarı farklı senaryo şartlarında değerlendirilmiştir. Böylece bu çalışma , Mert Irmağı ıslahı ve geliştirme çalışmalarına bir yol göstermektedir.