Buğdayda kök büyümesi ve antioksidatif enzim aktivitesi üzerine alüminyum stresinin etkisi / Demet İncedere Uysal; Danışman Yasemin Özdener.

Abstract

Bu araştırmada alüminyumun (Al), buğdayda (Triticum durum-Golia) oluşturduğu toksik etkileri ve bu toksik etkilere karşı salisilik asitin (SA) bitki metabolizmasını koruyucu etkileri belirlenmiştir. Alüminyum çözeltileri 2, 5, 8, 10 mM konsantrasyonlarında hazırlanmıştır. Al'ın buğdayda çimlenme yüzdesini önemli oranda etkilemediği ortaya konmuştur. Kök uzamasını inhibe etmiş, kuru ve taze ağırlığı belirgin şekilde azaltmış ve lipit peroksidasyonu arttırmıştır. Ayrıca Al'ın oluşturduğu oksidatif strese karşı bitki, süperoksit dismutaz (SOD), katalaz (CAT), askorbat peroksidaz (APx), guaciacol peroksidaz (GPx) gibi antioksidatif enzimlerin aktivitelerindeki değişiklerle cevap vermiştir. Bu süreçte SOD, CAT, GPx'de belirgin bir artış, APx aktivitesinde ise düşüş gözlemlenmiştir. Al konsantrasyonunun artmasıyla, hücre ölümünün arttığı belirlenmiştir.Alüminyumun toksik etkisini azaltıcı bir faktör olarak, her konsantrasyona 5 mM SA eklenmiş ve SA'nın Al'ın tüm konsantrasyonlarının ortaya çıkardığı toksik etkileri azalttığı belirlenmiştir. Kök uzamasında, taze ve kuru ağırlıkta artış, lipit peroksidasyonda düşme görülmüştür. SOD, CAT, GPx aktivitelerinin azaldığı, APx aktivitesinin ise arttığı belirlenmiştir. Özellikle evans blue ile boyama sonucunda, hücre ölümünde azalma gözlenmiştir. Sonuçlar değerlendirildiğinde, Al'ın buğdayda toksik etkilere sebep olduğu ve SA'nın Al'ın toksik etkilerini belirgin bir şekilde azalttığı ortaya konmuştur.