Bafra balık gölü ve eğirdir gölü'nde yaşayan balık populasyonlarında opak birikim analizi ile yaş doğrulaması / Derya Bostancı; Danışman Nazmi Polat

Abstract

Ülkemizde hızla yayılan ve ekonomik önemi yüksek olan havuz balığı Carassius auratus gibelio (Bloch, 1758) iki gölden ayda bir kez olmak üzere örneklenmiştir.Türün hem annulus oluşum periyodu bilgisindeki açığı kapatmak hemde birbirinden oldukça farklı ekolojik özellikleri bulunan Bafra Balık Gölü ve Eğirdir Göllerinde yaşayan bireylerinde kemiksi yapıları karşılaştırmak suretiyle ekolojik faktörlerin annulus oluşumu üzerine olan etkilerinin de değerlendirilmesi amaçlanmıştır.Çalışma üç aşamada yürütülmüştür.İlk aşamada her bir göldeki örnekler için yaş tayininde kullanılacak güvenilir yapı seçimi ile bu yapıdan elde edilen bilgiler doğrultusunda kemiksi yapı ve balık büyümesi arasındaki ilişkinin tipi belirlenmiştir. İkinci aşamada opak halkanın kemiksi yapıdaki birikim şekli ve zamanı tespit edilmiştir. Üçüncü aşamada ise balığın üremesi ve beslenmesi ile kemiksi yapısındaki halka yapıları birlikte değerlendirilmiştir.Aynı türün farklı ekolojik şartlar altında yaşayan bireylerinde kemiksi yapıların birbirinin aynı özellikte olmadığı görülmüştür.Her iki gölden yakalanan örneklerden aynı kemiksi yapılar çıkarılmasına karşılık yaş okumaları sırasında özellikle sagittaların birbirinden farklı özellikte olduğu belirlenmiştir.Bafra Balık Gölünden yakalanan örneklere ait sagittaların distal bölgeleri düzgün bir yapıda ancak herhangi bir sirkulus ya da annulus içermemekte proksimal bölgeleri ise girintili çıkıntılı ve düzensiz bir birikim sergilemektedir.Ancak Eğirdir Gölü örneklerinin sagittalarında böyle bir problem bulunmamaktadır.Bafra Balık Gölündeki bireylerin sagittalarındaki düzensiz birikim yapının yaş tayininde kullanılamamasına neden olmaktadır.Bu nedenle Bafra Ballık Gölünden yakalanan örneklerin sagittaları yaş okumaları aşamasında değerlendirme dışında tutulmuştur .Yaş okumalarına uygun olan Bafra Balık Gölü örneklerinin beş,Eğirdir Gölü örneklerinin altı kemiksi yapısında üçer tekrarlı yaş okuması yapılmıştır.Yaş tayininden sonra her bir yapı için ortalama yaş yüzde uyum ve varyasyon katsayısı hesaplanmıştır.Yapılan değerlendirmeler sonucunda türün Bafra Balık Gölü populasyonun da omur,Eğirdir Gölü populasyonunda sagitta güvenilir kemiksi yapı olarak belirlenmiştir.Populasyonlar için seçilen kemiksi yapılardaki kenar birikimin yıl içindeki değişimi takip edilerek annulus oluşumu doğrulanmıştır.Opak ve hiyalin halkalarının aylık gözlenme oranı kenar birikim uzunluğu ve kenar büyüme hızının aylık değişiminin incelenmesiyle annulus oluşum periyodu tespit edilmiştir. Sonuç olarak yaş tayininde kullanılacak olan kemiksi yapının bu türün farklı populasyonları arasında değiştiği ve güvenilir kemiksi yapılarında birikimin yıllık olarak oluştuğu belirlenmiştir.Kenar birikim analizi annulus oluşumunun ekim-nisan süresince gerçekleştiğini göstermektedir.