Farklı çeltik ekim alanlarından toplanan echinochloa crus-galli (L.) P. Beauv. (Darican) populasyonlarının morfolojik ve genetik farklılığın saptanması / Emine Kaya ; Danışman Hüsrev Mennan

Abstract

Echinochloa crus-galli (L .) P. Beauv. (darıcan) dünya genelinde çok geniş yayılım alanı bulan Asya'ya özgü tek yıllık bir yabancı ottur. Geniş bir ekolojik toleransının ve yüksek rekabet yeteneğinin olması, darıcanı çeltik yetiştiriciliği yapılan alanlarda en önemli yabancı ot türü yapmıştır. Herbisitlere dayanıklılığın, populasyon dinamiğinin bilinme gerekliliği ve demografik verilere duyulan ihtiyaçtan dolayı bitkilerdeki genetik çalışmalara hız verilmiştir.Otuz dört farklı lokasyondan toplanan E. crus-galli, genetik varyasyon ve morfolojik farklılıklarına göre karşılaştırılmıştır. Morfolojik farklılığı saptamak için sera koşullarında her populasyondan seçilen beş tohum tesadüf bloklar deneme desenine göre saksılarda çimlendirilmiştir. Morfolojik parametreler olarak çimlenme hızı (gün), tohum bağlama zamanı (gün), yaprak alanı (cm2), bitki boyu (cm), başak uzunluğu (cm), toprak üstü biomas değerleri (g), toprak altı biomas değerleri (g) ve bin dane ağırlığı (g) ölçülmüştür. Hierarşik kümeleme analizine tabi tutulan parametre verileri populasyonlar arasında belirgin farklılığı göstermiştir. E. crus-galli populasyonları arasındaki genetik varyasyon, rasgele çoğaltılmış polimorfik DNA (RAPD) markerları kullanılarak belirlenmiştir. Yedi RAPD primeri kullanılmak suretiyle moleküler ağırlıkları 200 - 4000 bp arasında değişen toplam 55 adet bant gözlenmiştir. Polimorfik bant yüzdesi % 74.54'dür. Sonuçlar göstermiştir ki, E. crus-galli genotipleri arasında yüksek oranda morfolojik ve genetik varyasyon bulunmakta ve bu çeşitlilik benzer lokasyonlar için de geçerli olmaktadır. E. crus-galli genotipleri arasındaki genetik ve fenotipik çeşitlilik; coğrafi lokasyonlar, farklı aktif maddeli ve farklı etki tarzlarına sahip herbisit uygulamaları, yetiştirilen ürünler ve uygulanan farklı tarımsal uygulamalar nedeniyle meydana gelebilmektedir. Yabancı ot populasyonları arasındaki farklılık biyolojik ve kimyasal mücadele çalışmalarını etkileyebilmektedir.