Lahana kist nematodu (heterodera cruciferae franklin) (nemata: tylenchida: heteroderidae)'na karşı kimyasal mücadeleye alternatif yöntemler üzerinde araştırmalar: dayanıklı çeşit saptanması, bazı bitki ekstraktlarının etkileri ve kistlerden larva çıkışına etkili olan faktörler / Gökhan Aydınlı; Danışman Sevilhan Mennan

Abstract

Bu çalışmada, Samsun ili Bafra ve Çarşamba ovaları lahana üretim alanlarında verimi azaltan Lahana kist nematoduna karşı dayanıklı genotiplerin saptanması ve yörede bulunan bazı yabancı otların ekstraktlarının kist nematoduna ve lahana bitkisinin gelişimine etkilerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Ayrıca kistlerden larva çıkışına etkili olan faktörler üzerinde de durulmuştur.Heterodera cruciferae kistlerinden larva çıkışına etkili olan faktörler üzerine yapılan araştırmalar sonucunda, yumurta açılımı için optimum sıcaklığın 10 C° olduğu ve yaprak lahana kök salgılarının yumurta açılımını teşvik ettiği sonucuna varılmıştır.Dayanıklı lahana çeşidi belirleme çalışmaları sonucunda, denemeye alınan 30 genotip içinden, 3 genotip (% 10) hassas, 11 genotip (% 36,66) kısmen hassas, 9 genotip (% 30) dayanıklı ve 7 genotip ise (% 23,34) yüksek seviyede dayanıklı olarak belirlenmiştir. Denemeye alınan beyaz baş lahanalar, genotipler içinde dayanıklılığın en fazla olduğu lahana grubu olup, 7 tanesi yüksek seviyede dayanıklı, 5 tanesi dayanıklı olarak tespit edilmiştir. Kırmızı baş lahanalardan biri kısmen hassas, diğeri ise tamamen hassas olarak bulunmuştur. Yaprak lahanaların % 40’ının dayanıklı, % 60’ının ise kısmen hassas oldukları saptanmıştır. Denemeye alınan Çin lahanası ve Brüksel lahanasının ise kısmen hassas olduğu tespit edilmiştir. Lahana kist nematodu bulaştırılmış bitkilere yörede bolca bulunan 10 farklı yabancı ot ekstraktının uygulaması da yapılmış ve deneme sonucunda, ısırgan otu (Urtica urens L.) ekstraktı uygulanan bitkilerde en az sayıda dişiye rastlanmış, ısırgan otunu topalak (Cyperus rotundus L.) ve kokarot (Bifora radians Bieb.) izlemiştir.